Bijzondere boekvormen

Hiërarchisch overzicht van bijzondere boekvormen

Verklaring der afkortingen

SN = scope note: geeft de definitie en/of gebruiksmogelijkheden van de term aan
USE = zie-verwijzing naar de voorkeursterm
UF = used for: zie-terug-verwijzing bij voorkeursterm
NT = narrower term
NT > = deze NT heeft nòg een nauwere term; zie aldaar
BT = broader term
RT = related term (zie-ook verwijzing)

SN boeken, die door vorm of formaat (opvallend) afwijken van de gebruikelijke boekvorm

NT beweegbare boeken >
NT boeken met losse onderdelen >
NT activiteitboeken >
NT gatenboeken >
NT optische illusieboeken >
NT driedimensionale boeken >
NT uitvouwbare boeken >
NT variatie in bindwijze / formaat / paginagrootte >
NT variatie in materiaal >

ACTIVITEITBOEKEN

BT bijzondere boekvormen
NT aankleedpoppenboeken
NT bouwplatenboeken
NT décalcomanieboeken
NT geluidsboeken
NT knipboeken
NT legpuzzelboeken
NT magneetboeken
NT papieren speelgoed
NT plakalbums
NT schimmenspelboeken
NT tribografieën
NT waterverfboeken

AANKLEEDPOPPENBOEKEN paperdoll-books - puppet-books

SN boeken met (uitknipbare) losse papieren kleertjes op losse papieren poppen of basisplaatjes

BT activiteitboeken

BOUWPLATENBOEKEN

SN in boekvorm uitgegeven bouwplaten, meestal met een inleiding met aanwijzingen en een isbn

BT activiteitboeken

DÉCALCOMANIEBOEKEN

SN boeken waarin je plaatjes kunt afwrijven

BT activiteitboeken

GELUIDSBOEKEN speaking books

SN boeken waarbij door middel van een mechanisch onderdeel of een chip of op andere wijze geluid kan worden gemaakt

BT activiteitboeken

KNIPBOEKEN

SN boeken waarin delen uitgeknipt (en soms gevouwen) kunnen worden

BT activiteitboeken

LEGPUZZELBOEKEN jigsawbooks

SN boeken met legpuzzels in de pagina’s verwerkt

BT activiteitboeken
RT puzzels

MAGNEETBOEKEN

SN boeken waar een magneet is ingebouwd waardoor wijzers verspringen, of een deel van de pagina of omslag magnetisch is waarop woordjes gelegd kunnen worden, of het is een carousselboek met voor en achter magneten zodat ze samenklikken.

BT activiteitboeken

PAPIEREN SPEELGOED

SN hierbij materiaal dat een tussenvorm is tussen boek en speelgoed, zoals papieren poppenkasten, schimmenspeltheaters e.d.

BT activiteitboeken

PLAKALBUMS

SN boeken, bestaande uit een aantal (bijv. gelithografeerde) platen met voorgedrukte witte plekken erop, of een leeg landschap, waar uitgeknipte delen uit een andere plaat op logische plekken kunnen worden opgeplakt. Deze albums werden door uitgevers op de markt gebracht

RT knipkunst-boeken

plaatjesalbums

BT activiteitboeken

SCHIMMENSPELBOEKEN

SN boeken met daarin afb. ten behoeve van de vertoning van schaduwbeelden. Bij vertoning is een wit vlak met zwarte silhouetfiguren zichtbaar

BT activiteitboeken
RT knipkunst-boeken
RT coptografische prentboeken

TRIBOGRAFIEËN rubble books

SN boeken waarbij tekst en/of illustraties verschijnen door potloodslijpsel of wrijven met of potlood

BT activiteitboeken

WATERVERFBOEKEN

SN boeken waarbij tekst en/of illustratie verschijnen door natmaken met penseel

BT activiteitboeken
BT kleurboeken

BEWEEGBARE BOEKEN moveable books

 

SN boeken met afb. die kunnen veranderen of bewegen

BT bijzondere boekvormen
NT draaischijfboeken
NT flapprentboeken
NT jaloezieboeken
NT schuifprentboeken
NT tralieprentboeken
NT trekprentboeken
NT wisseldraaiprentboeken

DRAAISCHIJFBOEKEN turning wheels

SN boeken waarin onder een open gedeelte van een blad, door draaiing van een schijf, steeds een (gedeelte van een) afbeelding zichtbaar kan worden gemaakt. Tesamen vormen bovenblad en zichtbaar gedeelte draaischijf een (veranderbare) afbeelding

BT beweegbare boeken

FLAPPRENTBOEKEN lift the flap-books - moveable flap books – Faltbild - Klappbild

SN boeken waarin een of meer delen van de afb. zijn verborgen onder een flap

BT beweegbare boeken
RT beweegplatenboeken

JALOEZIEBOEKEN dissolving pictures - changing pictures - venetian-blind books - Jalousienbilder

SN boeken waarin stroken van een afbeelding over de stroken van een tweede afbeelding liggen. Door deze stroken te verschuiven (m.b.v. strip of koordje), wordt een nieuwe afbeelding zichtbaar. Twee afb. schuiven dus over elkaar. Zie ook wisseldraaiprentboeken

BT beweegbare boeken

panoramaboeken

SN term wordt soms gebruikt voor beweegbare boeken waarin door middel van uitspringende gedeelten van de voorstelling een landschap of iets dergelijks wordt getoond, voorzien van een voorgrond Wordt ook wel gebruikt voor leporello’s die een panorama van een stad e.d. laten zien

USE pop-up-boeken
USE leporello’s

 

SCHUIFPRENTBOEKEN

SN boeken met prenten waarop onder een open gedeelte van een blad, door het schuiven van een strook steeds een andere afbeelding zichtbaar kan worden

BT beweegbare boeken

speelboeken

SN boeken die een tussenvorm zijn tussen speelgoed en boek

USE bijzondere boekvormen

 

TRALIEPRENTBOEKEN

SN boeken waarin een deel van de afbeelding schuilgaat achter stroken (tralies). Dit deel kan tevoorschijn komen d.m.v. het horizontaal of verticaal bewegen van de afbeelding (waardoor het eerst getoonde achter de stroken verdwijnt) Er zijn twee afb., in stroken afwisselend op één pagina gedrukt. Door afdekken van stroken van de ene afbeelding is de andere zichtbaar. Het tralievenster wordt verschoven, niet de afbeelding

BT beweegbare boeken

TREKPRENTBOEKEN pull-tabs - Streifenzug

SN boeken met prenten waarop onderdelen van een afbeelding bewogen kunnen worden d.m.v. trekstrips

BT beweegbare boeken

WISSELDRAAIPRENTBOEKEN circling pictures - revolving pictures – Drehscheibe – Sterndrehscheibe?

SN boeken waarin het verwisselen van een afbeelding (zie jaloezieboeken) gebeurt door het over elkaar heen draaien van in taartpunten gesneden afb., soms met één snede in het blad

BT beweegbare boeken

 

BOEKEN MET LOSSE ONDERDELEN

BT bijzondere boekvormen
NT briefjesboeken
NT doosboeken
NT insteekboeken
NT legspellen
NT parafernalia
NT speelfigurenboeken

BRIEFJESBOEKEN

SN boeken die losse briefjes bevatten, waarin de pagina enveloppen zijn of waar op bladzijden envelopjes met brieven zijn geplakt

BT boeken met losse onderdelen
RT brieven

DOOSBOEKEN

SN dozen met boek en voorwerpen, geluidsdragers e.d.

BT boeken met losse onderdelen

INSTEEKBOEKEN Steck Bilderbuch

SN boeken met illustraties waaraan losse elementen (insteekfiguren) kunnen worden toegevoegd door deze in gleufjes in de afbeelding te steken

BT boeken met losse onderdelen

LEGSPELLEN

SN uitgaven die bestaan uit een omslag / cassette / foudraal met losse platen die in een vastgestelde of willekeurige volgorde neergelegd kunnen worden

BT boeken met losse onderdelen
BT spellen

PARAFERNALIA

SN losse voorwerpen, speeltjes e.d. die bij boeken of andere media worden geleverd, geen essentieel onderdeel van het boek zijn, maar toegevoegd, zoals een balletschoentje. In annotatie omschrijven

BT boeken met losse onderdelen

SPEELFIGURENBOEKEN

SN boeken met speelfiguren die in de afb. gebruikt worden

BT boeken met losse onderdelen
RT vingerspelboeken

DRIEDIMENSIONALE BOEKEN

SN boeken waarin de afb. een ruimtelijke vorm kunnen aannemen

BT bijzondere boekvormen
NT carrouselboeken
NT huisjesboeken
NT kijkdoosboeken
NT opzetboeken
NT pop-up-boeken
NT theaterboeken
NT waggelkopboeken

CARROUSELBOEKEN Stern-Bilderbuch

SN pop-up-boeken die rondgezet kunnen worden. De voor- en achterkaft worden aan elkaar gekoppeld. Meestal met vier tot zes taferelen.

UF rondzetboeken
UF sterboeken

BT driedimensionale boeken

flapuitboeken
USE pop-up-boeken

HUISJESBOEKEN

SN het boek zelf is een huisje

BT driedimensionale boeken

KIJKDOOSBOEKEN peep-shows - Guckkastenbilderbuch

SN boeken die bestaat uit segmenten die onderling dmv papierstrips verbonden zijn, uittrekbaar tot 20 à 80 cm., en soms met voorin één of meerdere gaatjes waardoor je kunt kijken en een perspectivisch zicht krijgt. Kijkdoosprincipe. Ze zijn er ook in verkleinde vorm (2 of 3 segmenten dicht op de bladzijde) ‘grotto-effect’ of ‘shadow-box’

BT driedimensionale boeken

klapuitboeken

USE pop-up-boeken

OPZETBOEKEN

SN boeken waarin delen van de illustratie zijn uitgesneden en uitgeklapt kunnen worden, vaak met standaardjes erachter, of boeken met onderdelen die je moet uitdrukken en op moet stellen bij het boek, deze kunnen ook weer terug gedrukt worden. Geeft een tableau op de pagina van rechtopstaande figuren

BT driedimensionale boeken

POP-UP-BOEKEN pop-up books

SN boeken met prenten die meestal door openvouwen van de bladen een ruimtelijke vorm aannemen. Drie-dimensionaal. Hierbij soms ook gebruik van lintjes of strips om tot een driedimensionale vorm te komen

UF flapuitboeken
UF klapuitboeken
UF panoramaboeken
BT driedimensionale boeken

rondzetboeken

USE carrouselboeken
sterboeken

USE carrouselboeken

THEATERBOEKEN

SN het boek zelf vormt een theater

BT driedimensionale boeken

WAGGELKOPBOEKEN

SN boeken met beweegbare hoofden die op veren zijn geplakt

BT driedimensionale boeken

GATENBOEKEN

SN boeken met een gat of gaten in de pagina’s en/of in voor- en achterplat, waarbij het papier helemaal weg is of weggeklapt kan worden

UF kogelboeken
BT bijzondere boekvormen

NT vensterboeken >
NT hoofdenboeken
NT ogenboeken
NT vingerspelboeken

kogelboeken

 

SN boeken met een gat door het hele boek heen

USE gatenboeken

 

VENSTERBOEKEN > die-cutbooks - Fensterbilderbuch
 

SN boeken waarin een deel van een afbeelding op een volgend blad of op het achterplat zichtbaar is via een uitsnijding of omvouwbaar gedeelte

BT gatenboeken

HOOFDENBOEKEN

SN boeken waarbij op de binnenkant van het achterplat een afbeelding van een hoofd (in 2 of 3 dimensies) is aangebracht en in alle pagina’s (en het voorplat) gaten zitten op die plek

BT vensterboeken

OGENBOEKEN

SN boeken waarbij op de binnenkant van het achterplat twee ‘ogen’ zijn bevestigd die door gaten in alle pagina’s (en het voorplat) zichtbaar zijn. De bolletjes in de ogen zijn (soms) beweegbaar

BT vensterboeken

VINGERSPELBOEKEN fingerplaybooks – fingerpuppetbooks

SN boeken met gaten waar je je vingers of de hele hand door moet steken, of boeken met een stoffen vingerpoppetje en gaten in de bladzijden ingebouwd in de pagina’s, of boeken met losse vingerpoppetjes die essentieel zijn voor het verhaal

BT gatenboeken
RT speelfigurenboeken

OPTISCHE ILLUSIEBOEKEN

BT bijzondere boekvormen

NT anaglyfen
NT anamorfoseboeken
NT coptografische prentboeken
NT duimboeken
NT goochelaarsboeken
NT hologrammenboeken
NT magic-eye-boeken
NT moiré-boeken
NT stereoscopische platenboeken
NT topsy-turvy’s
NT transparante prentboeken

 

ANAGLYFEN

SN de boeken bevatten een 3D-bril, met rood en groen (of blauw) glas, om kleurverschillen in de afb. te zien waardoor diepte wordt gesuggereerd

UF brilkijkboeken
BT optische illusieboeken

ANAMORFOSEBOEKEN

SN boeken met platen met daarop vertekende figuren die in een gebogen spiegel bezien een goed beeld opleveren

BT optische illusieboeken

brilkijkboeken

USE anaglyfen

COPTOGRAFISCHE PRENT(BOEK)EN

SN Van Veen: the plates depict various groups or portraits to be cut out to form silhouettes or shadow pictures. Figuren moeten worden uitgeknipt. Op een zwart vlak stellen de witte delen de figuren voor. Het licht gaat door een gedeelte van de prent heen. Ze bestaan als prent en als boek

BT optische illusieboeken
RT schimmenspelboeken

DUIMBOEKEN flickerbooks - flickbooks - Daumenkino

SN boeken waarbij je met de duim de pagina’s, waarop een reeks opeenvolgende plaatjes staan, snel voorbij laat gaan, waardoor de illusie van bewegend beeld ontstaat

BT optische illusieboeken

GOOCHELAARSBOEKEN

SN boeken met inkepingen aan de bladranden. Door de duim van boven naar beneden te bewegen, verschijnt er steeds een andere serie voorstellingen. Soms ook van voor naar achteren of van achteren naar voren (Van Veen + King). Bedoeld voor goochelaars

BT optische illusieboeken

HOLOGRAMMENBOEKEN

SN boeken waarbij in de afb. hologrammen zijn opgenomen

BT optische illusieboeken

MAGIC-EYE BOEKEN

SN boeken waarin zonder hulpmiddelen is een 3e dimensie is te zien op de platte pagina (stereoscopie)

BT optische illusieboeken

MOIRÉ-BOEKEN

SN boeken met prenten die plastic met streepjes erop bevatten. Door een plaat er achter langs te halen, geeft het een suggestie van beweging. (jaren ’30 en ’40)

BT optische illusieboeken

STEREOSCOPISCHE PLATENBOEKEN

SN boeken waarin elke plaat bestaat uit 2 foto’s die met enkele centimeters verschil zijn opgenomen. Met een speciale bril of kijker is dan een afbeelding met diepte te zien.

BT optische illusieboeken

TOPSY-TURVY’S upside down books? - Drehbild

SN boeken met afb. die 180 graden gedraaid een andere afbeelding geven

BT optische illusieboeken

TRANSPARANTE PRENTBOEKEN

SN boeken met prenten waarbij naast de onmiddellijk zichtbare voorstelling nog een aanvullende voorstelling tevoorschijn komt zodra men de prent tegen het licht houdt (Lust & Leering p. 412)

BT optische illusieboeken

 

UITVOUWBARE BOEKEN

BT bijzondere boekvormen

NT beweegplatenboeken
NT drietrapsprentboeken
NT harlequinades
NT hoofd&benenboeken
NT uitklapprentboeken
NT uitschuifprentboeken
NT uitvouwprentboeken

 

BEWEEGPLATENBOEKEN

SN informatieve boeken waarbij delen van de afbeelding kunnen worden opgelicht waardoor je als het ware steeds verder in het menselijk lichaam, de machine, de duikboot, de telefoon, de auto …enz. kijkt. (De meeste boeken van dit type zijn niet bedoeld voor kinderen)

BT uitvouwbare boeken
RT flapprentboeken

DRIETRAPSPRENTBOEKEN

SN boeken waarin aan de rechterkant van het boek een kleinere pagina uitgetrokken kan worden, en dan weer een grotere. Een hondje wordt zo een teckel

BT uitvouwbare boeken

HARLEQUINADES

SN harlequinades zijn boekjes uit de 18e en 19e eeuw met vier pagina’s, waarbij elke pagina twee kleppen heeft, een naar boven en een naar beneden. De afb. erop sluiten bij elkaar aan. De vier pagina’s kunnen naast elkaar gelegd worden. (The treasures of childhood /Iona and Robert Opie, p. 50)

BT uitvouwbare boeken

HOOFD&BENENBOEKEN

SN boeken met op de binnenkant van het achterplat een uitklapbaar hoofd (of meerdere hoofden) en benen

BT uitvouwbare boeken

UITKLAPPRENTBOEKEN Doppelfaltung

SN boeken met flappen aan de pagina’s rechts, links, onder en boven die buiten het boek uitgeklapt kunnen worden en opeenvolgende scènes van een verhaal tonen. (Lust & Leering, p. 403 en 406)

BT uitvouwbare boeken

UITSCHUIFPRENTBOEKEN sliding pages

SN boeken met pagina’s van vrij dik karton. Na opzijschuiven van de dikke kartonnen pagina is een plaatje op een binnenstuk te zien

BT uitvouwbare boeken

UITVOUWPRENTBOEKEN gatefold-books

SN boeken waarbij de prent groter is dan de pagina van het boek en er opgevouwen in zit. Uit te vouwen tot A3 of afficheformaat of groter

BT uitvouwbare boeken

VARIATIE IN BINDWIJZE / FORMAAT / PAGINAGROOTTE

BT bijzondere boekvormen

NT boekproductiemateriaal >
NT dummy’s
NT plano-drukvellen
NT combineerboeken
NT contourboeken
NT groeipaginaboeken
NT knipselalbums
NT kubusboeken
NT leporello’s
NT miniatuurboeken
NT minibibliotheken
NT objectbanden
NT porte-brisé boeken
NT registerboeken
NT reuzenboeken
NT rolprenten

BOEKPRODUCTIEMATERIAAL >
BT variatie in bindwijze / formaat

DUMMY’S

SN boeken met een deel van de tekst al gedrukt en de rest van de pagina’s blanco, bedoeld als voorbeeld van het boek dat nog niet klaar is

BT boekproductiemateriaal

PLANO-DRUKVELLEN

SN ongesneden bedrukte planovellen als proef van de drukker

BT boekproductiemateriaal

COMBINEERBOEKEN heads-bodies-legs

SN een aantal prenten, in boekvorm gebundeld, die meestal haaks op de rug in twee of meer stroken zijn doorgesneden, zodat de bladen in gedeelten kunnen worden omgeslagen

BT variatie in bindwijze / formaat

CONTOURBOEKEN shape-books - Formgestanzt

SN boeken waarbij de uiterlijke vorm van het boek is aangepast aan het verhaal (koffers, konijnen, klokken e.d.)

BT variatie in bindwijze / formaat

 

GROEIPAGINABOEKEN growing pages

SN boeken waarin pagina’s verschillen van breedte. Ook boeken met halve pagina’s tussen de hele

BT variatie in bindwijze / formaat

harmonicaboeken

USE leporello’s

knieboeken

USE reuzenboeken

KNIPSELALBUMS

SN albums, schriften e.d. met daarin door lezers uitgeknipte afleveringen van feuilletons, strips en dergelijke

BT variatie in bindwijze / formaat

KUBUSBOEKEN

SN prentenboeken van dik karton, die de vorm van een kubus hebben
BT variatie in bindwijze / formaat

LEPORELLO'S

SN boeken, waarvan de bladen uit één lange, zigzag gevouwen strook bestaan


UF harmonicaboeken
UF panoramaboeken

BT variatie in bindwijze / formaat

 

MINIATUURBOEKEN miniatures

SN boeken met een hoogte van maximaal 76 mm. (3 inch), maar van normale hoogte/breedte verhouding


BT variatie in bindwijze / formaat
RT minibiliotheken

 

MINIBIBLIOTHEKEN

SN verzameling min of meer kleine boekjes met bijbehorende band, cassette of een opbergobject in de vorm van een auto, een kast, een huis e.d.


BT variatie in bindwijze / formaat

RT miniatuurboeken
RT objectbanden

 

OBJECTBANDEN >

SN de band van het boek lijkt op een voorwerp, bijvoorbeeld op een hamburger, een pizzadoos met daarin boeken in de vorm van pizzapunten, een stuk kaas


BT variatie in bindwijze / formaat

RT minibibliotheken

 

PORTE-BRISé BOEKEN

SN boeken waarbij links en rechts van het achterplat twee ruggen zijn gemaakt, en waarbij de bladzijden vanuit het midden openslaan


BT variatie in bindwijze / formaat

 

REGISTERBOEKEN die-cut heads

SN boeken waarbij aan een der zijden trapsgewijs stukken uit de band en/of de pagina’s zijn gesneden


BT variatie in bindwijze / formaat

 

REUZENBOEKEN

SN groter dan 40 cm. Ook voor boeken speciaal ontworpen voor gebruik in groepsverband met kleuters, met plaatjes voor kinderen, tekst voor de verteller


UF knieboeken

BT variatie in bindwijze / formaat

 

ROLPRENTEN

SN uitgaven waarbij de opeenvolgende afb. en/of tekstblokken niet op afzonderlijke pagina’s of op één prent zijn gedrukt, maar achter elkaar op een lange strook papier die kan worden opgerold


BT variatie in bindwijze / formaat

 

VARIATIE IN MATERIAAL


BT bijzondere boekvormen

NT aquariumboeken
NT doorkijkprentboeken
NT geurboeken
NT oplichtende boeken
NT stickerboeken
NT stofboeken
NT voelboeken

 

AQUARIUMBOEKEN

SN boeken waarin plastic bladen aaneengeplakt zijn met vocht en bijv. vissen ertussen


BT variatie in materiaal

 

DOORKIJKPRENTBOEKEN acetate books

SN boeken met doorzichtige of half-doorzichtige pagina’s waarop afb. zijn opgenomen. De pagina’s ‘veranderen’ ook de onderliggende afbeelding


BT variatie in materiaal

 

GEURBOEKEN

SN boeken, waar stukjes papier ingeplakt zijn, die bij wrijving gaan geuren


BT variatie in materiaal

linnen boeken

USE stofboeken

 

OPLICHTENDE BOEKEN glow in the dark books

SN boeken met prenten die oplichten in het donker nadat ze onder de lamp zijn gehouden


BT variatie in materiaal

plastic boeken

USE stofboeken

 

STICKERBOEKEN

SN boeken waarbij (los) meegeleverde stickers op aangegeven plaatsen tussen de tekst dienen te worden geplakt. Moderne versie van plaatjesboeken met soms een leerelement


BT variatie in materiaal
RT plaatjesalbums
RT speelleermaterialen

 

STOFBOEKEN books on linen – cloth-art books - ragbooks

SN boeken waarin tekst en illustraties niet gedrukt zijn op papier, maar op katoen, linnen, plastic of iets dergelijks, of waarin textiel is geplakt op delen van de afb.


UF linnen boeken
UF plastic boeken

BT variatie in materiaal

 

VOELBOEKEN

SN boeken met pagina’s die materialen bevatten die bevoeld kunnen worden zoals wol, bont, schuurpapier e.d. Hier ook boeken met reliëf in de platen


BT variatie in materiaal

RT brailleboeken
RT reliëfboeken

 

BIJZONDERE BOEKVORMEN

ALFABETISCHE LIJST

AANKLEEDPOPPENBOEKEN paperdoll-books - puppet-books

SN boeken met (uitknipbare) losse papieren kleertjes op losse papieren poppen of basisplaatjes


BT activiteitboeken

 

ACTIVITEITBOEKEN

BT bijzondere boekvormen

NT aankleedpoppenboeken
NT bouwplatenboeken
NT décalcomanieboeken
NT geluidsboeken
NT knipboeken
NT legpuzzelboeken
NT magneetboeken
NT papieren speelgoed
NT plakalbums
NT schimmenspelboeken
NT tribografieën
NT waterverfboeken

ANAGLYFEN

SN de boeken bevatten een 3D-bril, met rood en groen (of blauw) glas, om kleurverschillen in de afb. te zien waardoor diepte wordt gesuggereerd

UF brilkijkboeken

BT optische illusieboeken

 

ANAMORFOSEBOEKEN

SN boeken met platen met daarop vertekende figuren die in een gebogen spiegel bezien een goed beeld opleveren


BT optische illusieboeken

 

AQUARIUMBOEKEN

SN boeken waarin plastic bladen aaneengeplakt zijn met vocht en bijv. vissen ertussen


BT variatie in materiaal

 

BEWEEGBARE BOEKEN moveable books

SN boeken met afb. die kunnen veranderen of bewegen


BT bijzondere boekvormen

NT draaischijfboeken
NT flapprentboeken
NT jaloezieboeken
NT schuifprentboeken
NT tralieprentboeken
NT trekprentboeken
NT wisseldraaiprentboeken

 

BEWEEGPLATENBOEKEN

SN informatieve boeken waarbij delen van de afbeelding kunnen worden opgelicht waardoor je als het ware steeds verder in het menselijk lichaam, de machine, de duikboot, de telefoon, de auto …enz. kijkt. (De meeste boeken van dit type zijn niet bedoeld voor kinderen)


BT uitvouwbare boeken

RT flapprentboeken

 

BIJZONDERE BOEKVORMEN

SN boeken, die door vorm of formaat (opvallend) afwijken van de gebruikelijke boekvorm


UF speelboeken

NT beweegbare boeken >
NT boeken met losse onderdelen >
NT activiteitboeken >
NT gatenboeken >
NT optische illusieboeken >
NT driedimensionale boeken >
NT uitvouwbare boeken >
NT variatie in bindwijze / formaat / paginagrootte >
NT variatie in materiaal >

 

BOEKEN MET LOSSE ONDERDELEN

BT bijzondere boekvormen

NT briefjesboeken
NT doosboeken
NT insteekboeken
NT legspellen
NT parafernalia
NT speelfigurenboeken

BOEKPRODUCTIEMATERIAAL >

BT variatie in bindwijze / formaat

NT dummy’s
NT plano-drukvellen

BOUWPLATENBOEKEN

SN in boekvorm uitgegeven bouwplaten, meestal met een inleiding met aanwijzingen en een isbn


BT activiteitboeken

 

BRIEFJESBOEKEN

SN boeken die losse briefjes bevatten. Soms vormen de pagina’s zelf enveloppen, soms zitten envelopjes met brieven ingeplakt


BT boeken met losse onderdelen

RT brieven

brilkijkboeken

USE anaglyfen

 

CARROUSELBOEKEN Stern-Bilderbuch

SN pop-up-boeken die rondgezet kunnen worden. De voor- en achterkaft worden aan elkaar gekoppeld. Meestal met vier tot zes taferelen.

UF rondzetboeken
UF sterboeken
BT driedimensionale boeken

 

COMBINEERBOEKEN heads-bodies-legs

SN een aantal prenten, in boekvorm gebundeld, die meestal haaks op de rug in twee of meer stroken zijn doorgesneden, zodat de bladen in gedeelten kunnen worden omgeslagen


BT variatie in bindwijze / formaat

 

CONTOURBOEKEN shape-books - Formgestanzt

SN boeken waarbij de uiterlijke vorm van het boek is aangepast aan het verhaal (koffers, konijnen, klokken e.d.)


BT variatie in bindwijze / formaat

 

COPTOGRAFISCHE PRENT(BOEK)EN

SN Van Veen: the plates depict various groups or portraits to be cut out to form silhouettes or shadow pictures. Figuren moeten worden uitgeknipt. Op een zwart vlak stellen de witte delen de figuren voor. Het licht gaat door een gedeelte van de prent heen. Ze bestaan als prent en als boek


BT optische illusieboeken

RT schimmenspelboeken

 

DÉCALCOMANIEBOEKEN

SN boeken waarin je plaatjes kunt afwrijven


BT activiteitboeken

 

DOORKIJKPRENTBOEKEN acetate books

SN boeken met doorzichtige of half-doorzichtige pagina’s waarop afb. zijn opgenomen. De pagina’s ‘veranderen’ ook de onderliggende afbeelding


BT variatie in materiaal

 

DOOSBOEKEN

SN dozen met boek en voorwerpen, geluidsdragers e.d.


BT boeken met losse onderdelen

 

DRAAISCHIJFBOEKEN turning wheels

SN boeken met prenten waarin onder een open gedeelte van een blad, door draaiing van een schijf, steeds een (gedeelte van een) afbeelding zichtbaar kan worden gemaakt. Tesamen vormen bovenblad en zichtbaar gedeelte draaischijf een (veranderbare) afbeelding


BT beweegbare boeken

 

DRIEDIMENSIONALE BOEKEN

SN boeken waarin de afb. een ruimtelijke vorm kunnen aannemen


BT bijzondere boekvormen

NT carrouselboeken
NT huisjesboeken
NT kijkdoosboeken
NT opzetboeken
NT pop-up-boeken
NT theaterboeken
NT waggelkopboeken

 

DRIETRAPSPRENTBOEKEN

SN boeken waarin aan de rechterkant van het boek een kleinere pagina uitgetrokken kan worden, en dan weer een grotere. Een hondje wordt zo een teckel


BT uitvouwbare boeken

 

DUIMBOEKEN flickerbooks - flickbooks - Daumenkino

SN boeken waarbij je met de duim de pagina’s, waarop een reeks opeenvolgende plaatjes staan, snel voorbij laat gaan, waardoor de illusie van bewegend beeld ontstaat


BT optische illusieboeken

 

DUMMY’S

SN boeken met een deel van de tekst al gedrukt en de rest van de pagina’s blanco, bedoeld als voorbeeld van het boek dat nog niet klaar is


BT boekproductiemateriaal

 

FLAPPRENTBOEKEN lift the flap-books- moveable flap books – Faltbild - Klappbild

SN boeken met prenten waarop een of meer delen van de afb. verborgen zijn onder een flap


BT beweegbare boeken
RT beweegplatenboeken

flapuitboeken

USE pop-up-boeken

 

GATENBOEKEN

SN boeken met een gat of gaten in de pagina’s en/of in voor- en achterplat, waarbij het papier helemaal weg is of weggeklapt kan worden

UF kogelboeken

BT bijzondere boekvormen
NT vensterboeken >
NT hoofdenboeken
NT ogenboeken
NT vingerspelboeken

 

GELUIDSBOEKEN speaking books

SN boeken waarbij door middel van een mechanisch onderdeel of een chip of op andere wijze geluid kan worden gemaakt


BT activiteitboeken

 

GEURBOEKEN

SN boeken, waar stukjes papier ingeplakt zijn, die bij wrijving gaan geuren


BT variatie in materiaal

 

GOOCHELAARSBOEKEN

SN boeken met inkepingen aan de bladranden. Door de duim van boven naar beneden te bewegen, verschijnt er steeds een andere serie voorstellingen. Soms ook van voor naar achteren of van achteren naar voren (Van Veen + King). Bedoeld voor goochelaars


BT optische illusieboeken

 

GROEIPAGINABOEKEN growing pages

SN boeken waarin de pagina’s verschillen van breedte. Ook boeken met halve pagina’s tussen de hele


BT variatie in bindwijze / formaat

 

HARLEQUINADES

SN harlequinades zijn boekjes uit de 18e en 19e eeuw met vier pagina’s, waarbij elke pagina twee kleppen heeft, een naar boven en een naar beneden. De afb. erop sluiten bij elkaar aan. De vier pagina’s kunnen naast elkaar gelegd worden. (The treasures of childhood /Iona and Robert Opie, p. 50)


BT uitvouwbare boeken

harmonicaboeken

USE leporello’s

 

HOLOGRAMMENBOEKEN

SN boeken waarbij in de afb. hologrammen zijn opgenomen


BT optische illusieboeken

 

HOOFDENBOEKEN

SN boeken waarbij op de binnenkant van het achterplat een afbeelding van een hoofd (in 2 of 3 dimensies) is aangebracht en in alle pagina’s (en op het voorplat) op die plek gaten zitten


BT vensterboeken

 

HUISJESBOEKEN

SN het boek zelf is een huisje


BT driedimensionale boeken

 

INSTEEKBOEKEN Steck Bilderbuch

SN boeken met illustraties waaraan losse elementen (insteekfiguren) kunnen worden toegevoegd door deze in gleufjes in de afbeelding te steken


BT boeken met losse onderdelen

 

JALOEZIEBOEKEN dissolving pictures - changing pictures - venetian-blind books - Jalousienbilder

SN boeken met prenten waarin stroken van de ene afbeelding liggen over de stroken van een tweede afbeelding. Door deze stroken te verschuiven (m.b.v. strip of koordje), wordt een nieuwe afbeelding zichtbaar. Twee afb. schuiven dus over elkaar. Zie ook wisseldraaiprentboeken


BT beweegbare boeken

 

KIJKDOOSBOEKEN peep-shows - Guckkastenbilderbuch

SN boeken die bestaan uit segmenten die onderling dmv papierstrips verbonden zijn, uittrekbaar tot 20 à 80 cm., en soms met voorin één of meerdere gaatjes waardoor je kunt kijken en een perspectivisch zicht krijgt. Kijkdoosprincipe. Ze zijn er ook in verkleinde vorm (2 of 3 segmenten dicht op de bladzijde)


BT driedimensionale boeken

klapuitboeken

USE pop-up-boeken

knieboeken

USE reuzenboeken

 

KNIPBOEKEN

SN boeken waarin delen uitgeknipt (en soms gevouwen) kunnen worden


BT activiteitboeken

 

KNIPSELALBUMS

SN albums, schriften e.d. met daarin door lezers uitgeknipte afleveringen van feuilletons, strips en dergelijke


BT variatie in bindwijze / formaat

kogelboeken

SN boeken met een gat door het hele boek heen

 


USE gatenboeken

 

 

KUBUSBOEKEN

SN prentenboeken van dik karton, die de vorm van een kubus hebben


BT variatie in bindwijze / formaat

 

LEGPUZZELBOEKEN jigsawbooks

SN boeken met legpuzzels in de pagina’s verwerkt


BT activiteitboeken
RT puzzels

 

LEGSPELLEN

SN uitgaven die bestaan uit een omslag / cassette / foudraal met losse platen die in een vastgestelde of willekeurige volgorde neergelegd kunnen worden


BT boeken met losse onderdelen
BT spellen

 

LEPORELLO'S

SN boeken, waarvan de bladen uit één lange, zigzag gevouwen strook bestaan


UF harmonicaboeken
UF panoramaboeken

BT variatie in bindwijze / formaat

linnen boeken

USE stofboeken

 

MAGIC-EYE BOEKEN

SN boeken waarin zonder hulpmiddelen een 3e dimensie te zien isop de platte pagina (stereoscopie)


BT optische illusieboeken

 

MAGNEETBOEKEN

SN boeken waar een magneet is ingebouwd waardoor wijzers verspringen, of een deel van de pagina of omslag is magnetisch waarop woordjes gelegd kunnen worden, of het is een carousselboek met voor en achter magneten zodat ze samenklikken.


BT activiteitboeken

 

MINIATUURBOEKEN miniatures

SN boeken met een hoogte van maximaal 76 mm. (3 inch), maar van normale hoogte/breedte verhouding


BT variatie in bindwijze / formaat
RT minibiliotheken

 

MINIBIBLIOTHEKEN

SN verzameling min of meer kleine boekjes met bijbehorende band, cassette of een opbergobject in de vorm van een auto, een kast, een huis e.d.


BT variatie in bindwijze / formaat

RT miniatuurboeken
RT objectbanden

 

MOIRÉ-BOEKEN internationale term

SN boeken met prenten die plastic met streepjes erop bevatten. Door een plaat er achter langs te halen, geeft het een suggestie van beweging. (jaren ’30 en ’40)


BT optische illusieboeken

 

OBJECTBANDEN >

SN boeken waarvan de band lijkt op een voorwerp, bijvoorbeeld op een hamburger, een pizzadoos met daarin boeken in de vorm van pizzapunten, een stuk kaas


BT variatie in bindwijze / formaat
RT minibibliotheken

 

OGENBOEKEN moveable eyes

SN boeken waarbij op de binnenkant van het achterplat twee ‘ogen’ zijn bevestigd die door gaten in alle pagina’s (en het voorplat) zichtbaar zijn. De bolletjes in de ogen zijn (soms) beweegbaar


BT vensterboeken

 

OPLICHTENDE BOEKEN glow in the dark books

SN boeken met prenten die oplichten in het donker nadat zet onder de lamp zijn gehouden
BT variatie in materiaal

OPTISCHE ILLUSIEBOEKEN

BT bijzondere boekvormen
NT anaglyfen
NT anamorfoseboeken
NT coptografische prentboeken
NT duimboeken
NT goochelaarsboeken
NT hologrammenboeken
NT magic-eye-boeken
NT moiré-boeken
NT stereoscopische platenboeken
NT topsy-turvy’s
NT transparante prentboeken

OPZETBOEKEN

SN boeken waarin delen van de illustratie zijn uitgesneden en uitgeklapt kunnen worden, vaak met standaardjes erachter, of boeken met onderdelen die je moet uitdrukken en op moet stellen bij het boek, deze kunnen ook weer terug gedrukt worden. Geeft een tableau van rechtopstaande figuren


BT driedimensionale boeken

panoramaboeken

SN term wordt soms gebruikt voor beweegbare boeken waarin door middel van uitspringende gedeelten van de voorstelling een landschap of iets dergelijks wordt getoond, voorzien van een voorgrond Wordt ook wel gebruikt voor leporello’s die een panorama van een stad e.d. laten zien


USE pop-up-boeken en/of leporello’s

 

PAPIEREN SPEELGOED

SN hierbij materiaal dat een tussenvorm is tussen boek en speelgoed, zoals papieren poppenkasten, schimmenspeltheaters e.d.


BT activiteitboeken

 

PARAFERNALIA

SN losse voorwerpen, speeltjes e.d. die bij boeken of andere media worden geleverd, geen essentieel onderdeel van het boek zijn, maar toegevoegd, zoals een balletschoentje. In annotatie omschrijven


BT boeken met losse onderdelen

plastic boeken

USE stofboeken

 

PLAKALBUMS

SN boeken, bestaande uit een aantal (bijv. gelithografeerde) platen met voorgedrukte witte plekken erop, of een leeg landschap, waar uitgeknipte delen uit een andere plaat op logische plekken kunnen worden opgeplakt. Deze albums werden door uitgevers op de markt gebracht


RT knipkunst-boeken

plaatjesalbums

BT activiteitboeken

 

PLANO-DRUKVELLEN

SN ongesneden bedrukte planovellen als proef van de drukker


BT boekproductiemateriaal

 

POP-UP-BOEKEN pop-up books

SN boeken met prenten die meestal door openvouwen van de bladen een ruimtelijke vorm aannemen. Drie-dimensionaal. Hierbij soms ook gebruik van lintjes of strips om tot een driedimensionale vorm te komen


UF flapuitboeken
UF klapuitboeken
UF panoramaboeken

BT driedimensionale boeken

 

PORTE-BRISé BOEKEN

SN boeken waarbij links en rechts van het achterplat twee ruggen zijn gemaakt, en waarbij de bladzijden vanuit het midden openslaan


BT variatie in bindwijze / formaat

 

REGISTERBOEKEN die-cut heads

SN boeken waarbij aan een der zijden trapsgewijs stukken uit de band en/of de pagina’s zijn gesneden


BT variatie in bindwijze / formaat

 

REUZENBOEKEN

SN groter dan 40 cm. Ook voor boeken speciaal ontworpen voor gebruik in groepsverband met kleuters, met plaatjes voor kinderen, tekst voor de verteller


UF knieboeken
BT variatie in bindwijze / formaat

 

ROLPRENTEN

SN uitgaven waarbij de opeenvolgende afb. en/of tekstblokken niet op afzonderlijke pagina’s of op één prent zijn gedrukt, maar achter elkaar op een lange strook papier die kan worden opgerold


BT variatie in bindwijze / formaat

rondzetboeken

USE carrouselboeken

 

SCHIMMENSPELBOEKEN

SN boeken met daarin afb. ten behoeve van de vertoning van schaduwbeelden. Bij vertoning is een wit vlak met zwarte silhouetfiguren zichtbaar


BT activiteitboeken
RT knipkunst-boeken
RT coptografische prentboeken

 

SCHUIFPRENTBOEKEN

SN boeken met prenten waarop onder een open gedeelte van een blad, door het schuiven van een strook steeds een andere afbeelding zichtbaar kan worden gemaakt


BT beweegbare boeken

speelboeken

SN boeken die een tussenvorm zijn tussen speelgoed en boek

USE bijzondere boekvormen

 

SPEELFIGURENBOEKEN

SN boeken met speelfiguren die in de afb. gebruikt worden


BT boeken met losse onderdelen

RT vingerspelboeken

sterboeken

USE carrouselboeken

 

STEREOSCOPISCHE PLATENBOEKEN

SN boeken waarin elke plaat uit 2 foto’s bestaat die met enkele centimeters verschil zijn opgenomen. Met een speciale bril of kijker is dan een afbeelding met diepte te zien.


BT optische illusieboeken

 

STICKERBOEKEN
 

SN boeken waarbij (los) meegeleverde stickers op aangegeven plaatsen tussen de tekst dienen te worden geplakt. Moderne versie van plaatjesboeken met soms een leerelement


BT variatie in materiaal

RT plaatjesalbums
RT speelleermaterialen

 

STOFBOEKEN books on linen – cloth-art books - ragbooks

SN boeken waarin tekst en illustraties zijn niet gedrukt op papier, maar op katoen, linnen, plastic of iets dergelijks, of boeken met prenten waarbij op delen van de afb. textiel is geplakt


UF linnen boeken
UF plastic boeken

BT variatie in materiaal

 

THEATERBOEKEN

SN het boek zelf vormt een theater


BT driedimensionale boeken

 

TOPSY-TURVY’S upside down books? - Drehbild

SN boeken met afb. die 180 graden gedraaid een andere afbeelding geven


BT optische illusieboeken

 

TRALIEPRENTBOEKEN

SN boeken met prenten waarop een deel van de afbeelding schuil gaat achter stroken (tralies). Dit deel kan tevoorschijn komen d.m.v. het horizontaal of verticaal bewegen van de afbeelding (waardoor het eerst getoonde achter de stroken verdwijnt) Er zijn twee afb., in stroken afwisselend op één pagina gedrukt. Door afdekken van stroken van de ene afbeelding is de andere zichtbaar. Het tralievenster wordt verschoven, niet de afbeelding


BT beweegbare boeken

 

TRANSPARANTE PRENTBOEKEN

SN boeken met prenten waarbij naast de onmiddellijk zichtbare voorstelling nog een aanvullende voorstelling tevoorschijn komt zodra men de prent tegen het licht houdt (Lust & Leering p. 412)


BT optische illusieboeken

 

TREKPRENTBOEKEN pull-tabs - Streifenzug

SN boeken met prenten waarop onderdelen d.m.v. trekstrips bewogen kunnen worden


BT beweegbare boeken

 

HOOFD&BENENBOEKEN

SN boeken met op de binnenkant van het achterplat een uitklapbaar hoofd (of meerdere hoofden) en benen


BT uitvouwbare boeken

 

TRIBOGRAFIEËN rubble books

SN boeken waarbij tekst en/of illustraties verschijnen door potloodslijpsel of wrijven met of potlood


BT activiteitboeken

 

UITKLAPPRENTBOEKEN Doppelfaltung

SN boeken met flappen aan de pagina’s rechts, links, onder en boven die buiten het boek uitgeklapt kunnen worden en opeenvolgende scènes van een verhaal tonen. (Lust & Leering, p. 403 en 406)


BT uitvouwbare boeken

 

UITSCHUIFPRENTBOEKEN sliding pages

SN boeken met pagina’s van vrij dik karton. Na opzijschuiven van de dikke kartonnen pagina is een plaatje op een binnenstuk te zien


BT uitvouwbare boeken

 

UITVOUWBARE BOEKEN
BT bijzondere boekvormen

NT beweegplatenboeken
NT drietrapsprentboeken
NT harlequinades
NT hoofd&benenboeken
NT uitklapprentboeken
NT uitschuifprentboeken
NT uitvouwprentboeken

UITVOUWPRENTBOEKEN gatefold-books

SN boeken waarbij de prent groter is dan de pagina van het boek en er opgevouwen in zit. Uit te vouwen tot A3 of afficheformaat of groter


BT uitvouwbare boeken

 

VARIATIE IN BINDWIJZE / FORMAAT / PAGINAGROOTTE
BT bijzondere boekvormen

NT boekproductiemateriaal >
NT dummy’s
NT plano-drukvellen
NT combineerboeken
NT contourboeken
NT groeipaginaboeken
NT knipselalbums
NT kubusboeken
NT leporello’s
NT miniatuurboeken
NT minibibliotheken
NT objectbanden
NT porte-brisé boeken
NT registerboeken
NT reuzenboeken
NT rolprenten

VARIATIE IN MATERIAAL
BT bijzondere boekvormen

NT aquariumboeken
NT doorkijkprentboeken
NT geurboeken
NT oplichtende boeken
NT stickerboeken
NT stofboeken
NT voelboeken

VENSTERBOEKEN > die-cutbooks - Fensterbilderbuch

SN boeken waarin een deel van een afbeelding op een volgend blad of op het achterplat zichtbaar is via een uitsnijding of omvouwbaar gedeelte
BT gatenboeken

VINGERSPELBOEKEN fingerplaybooks – fingerpuppetbooks

SN boeken met gaten waar je je vingers of de hele hand door moet steken, of boeken met een stoffen vingerpoppetje en gaten in de bladzijden ingebouwd in de pagina’s, of boeken met losse vingerpoppetjes die essentieel zijn voor het verhaal

BT gatenboeken
RT speelfigurenboeken

VOELBOEKEN

SN boeken met pagina’s die materialen bevatten die bevoeld kunnen worden zoals wol, bont, schuurpapier e.d. Hierbij ook boeken met reliëf in de platen

BT variatie in materiaal

RT brailleboeken

WAGGELKOPBOEKEN

SN boeken met beweegbare hoofden die op veren zijn geplakt

BT driedimensionale boeken

WATERVERFBOEKEN

SN boeken waarbij tekst en/of illustratie verschijnen door natmaken met penseel

BT activiteitboeken
BT kleurboeken

WISSELDRAAIPRENTBOEKEN circling pictures - revolving pictures – Drehscheibe – Sterndrehscheibe

SN boeken met prenten waarin het verwisselen van een afbeelding (zie jaloezieboeken) gebeurt door het over elkaar heen draaien van in taartpunten gesneden afb., soms met één snede in het blad.

BT beweegbare boeken