Verslag
Ontvangst
Een gastvrije ontvangst wachtte de vrienden van de Stichting Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur in het Maritiem Museum in Rotterdam op vrijdagmiddag 8 maart. Ron Brand (conservator van het museum) en Dirk Tang (maritiem historicus en vriend van SGKJ) hadden voor de deelnemers een gevarieerde middag georganiseerd.
Presentatie Ron
Ron opende het programma met een presentatie over de stijlvolle scheepsbibliotheken, die op de lange reizen moesten zorgen voor de nodige afleiding van de passagiers. Daarbij werden de kinderen niet vergeten, gezien de foto’s van kinderverzorgsters die voorlazen. Vanaf het midden van de negentiende eeuw waren er bibliotheken aan boord, op de schepen van Lloyd, de Holland-Amerikalijn en voor de reizen van Rotterdam naar Batavia. In de bibliotheken konden de reizigers o.a. reisverhalen en reisgidsen vinden en boeken over de landen waar de reis naar toe ging. De zware meubels die niet konden schuiven en de gesloten kasten waren praktisch op de schommelende schepen. Vanaf het begin van de twintigste eeuw werden de bibliotheken ingericht door bekende architecten. Tot op de dag van vandaag moet een welvoorziene bibliotheek bijdragen aan de beleving van verstrooiing en luxe aan boord, nu ook voorzien van pc's met internettoegang.
Presentatie Dirk
Hierna vertelde Dirk Tang over zijn jeugd en zijn ervaringen op de koopvaardij die leidden tot het jongensboek Krijn als kajuitwachter de wereld rond. Het idee ontstond bij de viering van de ontdekking van Kaap Hoorn in 1616, in 2016 vierhonderd jaar geleden. Van die eerste reis rond Kaap Hoorn is onder meer een scheepsjournaal bewaard gebleven van schipper Willem Schouten. Hij hield van dag tot dag de zeereis bij van ‘De Eendragt’, op zoek naar het ‘terra incognita’ langs het Zuidelijkste punt van Zuid-Amerika op weg naar Batavia. Toen Dirk zijn plan voorlegde aan de directeur van Kluitman stemde deze meteen in met zijn voorstellen. Het werd een spannend verhaal, verteld vanuit het perspectief van een kajuitwachter. Het is een klassiek gebonden boek geworden met zwart-wit illustraties, kaarten en scheepstekeningen. Wie weet wat 'kommaliewant’ betekent of ‘kombaars’? Zulke woorden uit scheepvaartjargon hóórden in het boek, vond Dirk en gelukkig viel dit in de smaak bij de doelgroep: in schoolklassen werd enthousiast gereageerd op het gebruik van scheepsjargon.
Met eigen ogen
Speciaal voor de deelnemers aan de excursie had Ron Brand een selectie gemaakt van oude kinderboeken uit de rijke collectie van het museum. Na de presentaties was er tijd voor thee en koffie en om de boeken te bekijken en hierover vragen te stellen die Ron geduldig beantwoordde. Vervolgens kregen de deelnemers in twee groepen een rondleiding door het museum, geleid door Ron en Dirk, onder meer langs het oudste scheepsmodel, de bijzondere penschilderijen en de belevenisruimte waarin je kon ervaren hoe een passagiersschip er van binnen uit zag. Hoe het museum aansluiting zoekt bij de actualiteit werd zichtbaar in de tentoonstelling rond drugstransport en opiumoorlogen in de negentiende eeuw. Op 31 maart opent een familietentoonstelling over zeemonsters.
De deelnemers kunnen terugkijken op een afwisselende en geanimeerde middag onder de enthousiaste leiding van Ron en Dirk, die ons lieten zien hoe de scheepvaart het dagelijks leven in Nederland altijd heeft beïnvloed, tot op de huidige dag.
Margreet van Wijk
Programma
13.00 uur - Ontvangst met koffie/thee in de Verolmezaal op deck 1, Maritiem Museum
13.30 uur - Ron Brand licht het fenomeen scheepsbibliotheken toe
14.10 uur - Dirk Tang vertelt over zijn kinderboek Krijn als kajuitwachter de wereld rond
14.45 uur - Presentatie van kinder- en jeugdliteratuur uit de bibliotheekcollectie, met een korte pauze voor koffie en thee
15.15 uur - Rondleiding door het museum met aandacht voor enkele tentoonstellingen
16.00 uur - Einde van het programma
17.00 uur - Sluiting van het museum