Toen bekend werd dat Leeuwarden in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa zou worden, besloot de SGKJ aan te haken met een programma bestaande uit vertelsessies ('Onvergetelijke Leesmomenten') en weggeefkasten met oude kinderboeken ('Swalkboekenkasten'). Het project kreeg financiële ondersteuning van de Provincie Fryslân en de fondsen OBW, RCOAK en Sluyterman van Loo.
Vertelsessies
Binnen de SGKJ staat het klassieke kinderboek en de geschiedenis daarvan centraal. In het 'Onvergetelijk Leesmoment' kunnen jong en oud geïnformeerd worden en in gesprek raken over herinneringen aan een kinderboek, dat grote indruk heeft gemaakt. Er werd een werkgroep samengesteld en samenwerking gezocht met de stichting Lân fan taal, die alles wat met taal in het LF18-programma te maken had onder haar hoede nam. Er kwam heel wat op de werkgroep af: het aanvragen van subsidies, het verzorgen van de p.r. en het organiseren van de vertelsessies. We vonden vrijwilligers die bereid waren om hun onvergetelijk leesmoment naar voren te brengen en te vertellen over dat ene speciale boek, dat voor hen zoveel betekenis had. Een vertelcoach hielp hen om hun verhaal inspirerend en enthousiast over te brengen. In de loop van het voorjaar en de zomer 2018 kwamen bij de vertelsessies onder de Vertelboom in de Prinsentuin onder meer aan de orde Afkes Tiental, Alleen op de wereld, Kruimeltje en werk van de nieuw-klassieke auteurs Annie M.G. Schmidt en Paul Biegel. De opzet van de sessies was, dat er om 14.00 uur en om 14.30 uur eerst werd verteld over dat Leesmoment, waarna een fragment werd voorgelezen. Vervolgens ontstond er vaak een gesprek met het publiek over wat voor hen een belangrijk kinderboek in hun leven was.
Swalkboeken
In het dagelijkse gebruik werd het project al snel het "Swalkboekenproject" genoemd, naar de kasten met gratis mee te nemen boeken die je alom in Nederland en in het buitenland tegenkomt. Er werden speciale kasten gemaakt voor het talenpaviljoen MeM in Leeuwarden en die werden gevuld met schenkingen van oude kinderboeken uit het KinderBoekenHuis in Winsum, StOK in Deventer/Lochem en de Koninklijke Bibliotheek. Ook particulieren waren bereid mee te helpen aan deze vulling. Dat het idee achter die kasten werkt en dat de oude kinderboeken opnieuw onder de mensen komen, blijkt uit de enthousiaste reacties en het feit dat de kasten regelmatig opnieuw aangevuld moeten worden.
Toekomst
Bij veel van de projecten binnen LF18 wordt gekeken hoe deze ook naar de toekomst getild kunnen worden. Voor het SGKJ-project zijn er al stappen in die richting gezet. Zo is in de Leeuwarder wijk Bilgaard een grote kast, door een particulier geschonken, gevuld met boeken. Die kast is onthuld met een vertelsessie tijdens een ouderensoos in het wijkcentrum, waarbij ook kinderen aanwezig waren. Na afloop waren de bezoekers al druk aan het zoeken naar hun favoriete jeugdboek en velen gingen met een boek naar huis. Deze vertelsessie in Bilgaard krijgt in de rest van het jaar 2018 een vervolg. Ook wordt bekeken of er mogelijkheden zijn in bejaardentehuizen, niet alleen om swalkkasten te plaatsen, maar ook om die met vertelsessies te combineren, en daarbij eveneens scholen in te schakelen. Daarmee krijgt het principe van de overdracht van cultureel erfgoed van de ene generatie naar de andere handen en voeten.
Jant van der Weg-Laverman