ZB Bibliotheek van Zeeland, Middelburg
www.dezb.nl/collecties/bijzondere-collecties/oude-kinderboeken.html
Conservator: Marinus Bierens
De bewaarcollectie kinderboeken omvat ca. 15.000 exemplaren en de collectie centsprenten ca. 1600 exemplaren. De collectie is samengesteld uit diverse schenkingen en bestrijkt de periode van de 18e eeuw tot ca. 1950. De verzameling bevat voor het merendeel Nederlandse kinderboeken en centsprenten, oorspronkelijk en vertaald. In beperkte mate zijn exemplaren in andere talen aanwezig. Verder bestaat de collectie voornamelijk uit originele banden, al dan niet voorzien van een stofomslag. De collectie (historische) kinderboeken is als zodanig onderdeel van de bijzondere collecties.
De bewaarcollectie bevat vrijwel uitsluitend boeken en centsprenten. Er wordt nagenoeg geen origineel materiaal als manuscripten, originele illustraties, drukproeven, brieven, foto's en dergelijke verzameld. Het accent van de collectie ligt op het geïllustreerde kinderboek uit de 19e eeuw en daarnaast omvat de verzameling vooral werk van Zeeuwse auteurs, illustratoren en uitgevers en werken van elders met Zeeuwse inhoud. Gebruikers van de bewaarcollectie zijn in de eerste plaats onderzoekers die gericht bepaalde materialen in willen zien en verder zijn er mensen die boeken uit hun jeugd willen herlezen.
Naast de bewaarcollectie oude kinderboeken zijn er ook circa 50.000 moderne kinderboeken aanwezig.
- De collectie van de Middelburgse verzamelaar Henri Tak (1844-1910): ca. 1200 kinderboeken uit de periode 1840-1880, alsmede 19e-eeuwse prenten, merendeels van Franse origine
- Enkele honderden kinderboekjes uit het legaat van de de Middelburgse antiquair Willem Hendrik Bal (1880-1962)
- Zeeuwse kinderboeken uit de collectie Meertens
- 18e- en 19e-eeuwse kinder- en schoolboekjes uit het bezit van de voormalige Pedagogische Academie te Middelburg
- Kinderboeken uit de collecties Poley en Wyckerhelt Bisdom
- De schenking Landwehr-Vogels van 2006: ca. 800 kinderboeken uit de periode 1700-1940 van algemene inhoud en ca. 550 19e-eeuwse kinderprenten (allen beschreven, geconserveerd en gedigitaliseerd)
- De schenking Marchien Hof van 2007: 5670 protestants-christelijke kinderboeken uit de periode 1850-1950 (alle beschreven)
De collectie is ontsloten via een online-catalogus . Via de knop 'bijzondere collecties' op het openingsscherm komt u bij de deelcollecties kinderboeken, kinderprenten en de collectie van Marchien Hof. De catalogus is voor iedereen gratis op afstand raadpleegbaar. De collectie is ook opgenomen in het Centraal Bestand Kinderboeken (CBK). Er wordt geen nadere inhoudelijke ontsluiting met trefwoorden en/of genres toegepast. Er is alleen in bijzondere gevallen sprake van een vermelding van de fysieke staat van een exemplaar.
De bewaarcollectie kinderboeken bevindt zich in het gesloten magazijn. Het is op termijn de bedoeling de boeken die voor 1800 gedrukt zijn en de boeken van later datum die in een bijzondere band gevat zijn (bijvoorbeeld prijsbanden), in de kluis te plaatsen. Daar wordt een constante temperatuur en luchtvochtigheid gegarandeerd. De bewaarcollectie is uitsluitend ter inzage. Er is een raadpleegruimte bijzondere collecties aanwezig: de enige plek waar het publiek de historische kinderboeken kan raadplegen. Er hoeft geen afspraak gemaakt te worden voor inzage. Magazijnaanvragen zijn verder mogelijk en ook kopieermogelijkheden zijn aanwezig, maar alleen na toestemming van de conservator.
Voor de tentoonstelling van kinderboeken en -prenten zijn kleine en grote vitrines beschikbaar.
Vakliteratuur is in beperkte mate aanwezig. Vakliteratuur van de ZB, die tevens in de KB‐collectie aanwezig is, wordt getoond in het CBK. Recente (vak)literatuur wordt tot tien jaar in de open opstelling geplaatst, daarna wordt deze naar het magazijn overgebracht. De materialen bestaan uit boeken en artikelen verspreid in tijdschriften.
- Rijkse, R. (2008). De kinder(schat)kamer van de Zeeuwse Bibliotheek. Berichten uit de wereld van het oude kinderboek, 60, 3-5.Bodt, S. (2006). Een Zeeuwse idylle: Het beeld van Zeeland in prentenboeken 1900-1960. Arnhem: Terra.
- Schuurman, I. (2004). De schat van de Zeeuwse Bibliotheek: Een collectie kinderprenten. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, Faculteit der Geesteswetenschappen.
- Roelen, M. (1991). Schatgraven in het duister op weg naar een ontsluiting van de kinderprentencollectie van de Zeeuwse Bibliotheek: Afstudeeropdracht ... faculteit Documentaire Informatieverzorging ... in het kader van de afstudeerrichting Storage and Retrieval. Tilburg: Hogeschool Midden Brabant.
- Rijkse, R. (1990). Tentoonstelling voor 't jonge volkje: 300 jaar kinderboeken uit eigen collectie. Middelburg: Zeeuwse Bibliotheek.