Het KDC bewaart en verzamelt boeken en periodieken die bedoeld waren voor het Nederlandse katholieke kind. In de meeste gevallen werden deze boeken uitgegeven door katholieke uitgeverijen. Uit de periode van halverwege de 19e eeuw tot in de jaren twintig van de 20e eeuw zijn er vooral schoolboeken, kerkboeken speciaal voor de jeugd en werkjes met stichtelijke versjes en verhalen. Makers van katholieke jeugdlectuur – uitgevers, religieuzen, pedagogen, onderwijzers, clerici –beschouwden het boek voor het ‘roomse’ kind als een machtig middel om dat kind te vormen tot een ‘goede’ katholiek. Vandaar dat er, vooral sinds het begin van de 20e eeuw, flink werk werd gemaakt van het katholieke kinderboek. Katholieke uitgeverijen als Malmberg, De Spaarnestad en Zwijsen (voortgekomen uit de drukkerij van het RK Jongensweeshuis, dat door de Fraters van Tilburg werd geleid) gaven talloze lees- en leerboekjes uit die gretig aftrok vonden onder katholieke scholen en gezinnen. Vanaf de jaren dertig verschenen er relatief meer fantasieverhalen en avontuurlijke jeugdromans, waaronder ook geliefde en veel gelezen reeksen als Puk en Muk, Arendsoog en Pim Pandoer. Deze kinderboeken waren minder braaf en droegen niet meer zo’n duidelijk katholiek stempel, maar werden wel geschreven door katholieke auteurs en bevatten in principe geen inhoud die in strijd was met de katholieke leer.
Keurraad
Om het lezen van verantwoorde boeken onder katholieke kinderen te stimuleren , werd in 1924 de ‘Keurraad voor Roomse Jeugdlectuur’ opgericht. Leden van de keurraad voorzagen ouders, onderwijzers en pedagogen van informatie over allerlei kinderboeken, opdat de katholieke jeugd uitsluitend goede, veilige boeken onder ogen zou krijgen die geen schade aan de katholieke kinderziel zouden toebrengen. In 1953 kwam de keurraad onder de vleugels van de Informatie-Dienst Inzake Lectuur (I.D.I.L.) terecht en ging voortaan ‘I.D.I.L. afdeling keurraad voor jeugdlectuur’ heten. Het KDC bewaart het archief van I.D.I.L. en daarmee ook dat van de keurraad. Hierin zijn onder meer talloze door leden van de keurraad geschreven recensies van kinderboeken te vinden.
Periodieken
Naast de uitvoerige verzameling van het katholieke kinderboek heeft de KDC-bibliotheek ook enkele honderden periodieken voor de katholieke jeugd van alle leeftijden in huis. Er liepen tal van scheidingen door de katholieke jeugd: niet alleen die tussen peuters en kleuters, scholieren en studenten, maar zeker ook tussen jongens en meisjes, tussen verschillende klassen en standen. Voor elke groep was er een eigen tijdschrift. Iedere orde en congregatie, iedere jeugdorganisatie, ieder internaat en gesticht kende zijn eigen blaadje. Zie voor meer informatie over deze periodieken onder ‘Literatuur over de collectie’.
Dankzij een schenking van J.A.F. Bekkers bezit het KDC sinds 2006 de complete reeks ‘kwartjesboeken’, op goedkoop papier gedrukte jeugdromans die in de crisisjaren (van 1933 tot 1941) werden uitgegeven door de katholieke Uitgeverij Helmond uit de gelijknamige Brabantse plaats. Joop Bekkers publiceerde diverse artikelen over deze kwartjesboeken. Het archief van het onderzoekswerk dat hij hiervoor verrichtte bevindt zich sinds 2018 in het KDC.
De collectie kinderboeken en periodieken is doorzoekbaar via WorldCat. De bibliotheekcatalogus op de website van het KDC verwijst door naar RUQuest, de WorldCat-omgeving van de Universiteitsbibliotheek van de Radboud Universiteit. Een groot deel van de boeken is uitleenbaar. De periodieken zijn in te zien in de studiezaal. Een deel van de tijdschriften is inmiddels gedigitaliseerd in het kader van het Metamorfoze-programma en zal in de nabije toekomst dus raadpleegbaar worden via Delpher.nl.
Het KDC organiseerde in voorgaande jaren twee tentoonstellingen met betrekking tot het katholieke kinderboek: in 2009 ‘Puk en Muk en andere verhalen. Het katholieke kinderboek 1850-1950’ en in 2014 ‘Voor het roomse kind het roomse boek’ (over de Katholieke keurraad en het ‘goede’ boek voor de jeugd 1924-1970). Bij beide tentoonstellingen verscheen een kleine catalogus.
Het KDC geeft indien gewenst kinderboeken, periodieken en druksels met betrekking tot het katholieke kinderboek graag in bruikleen voor exposities.
Literatuur over de collectie
Joop Bekkers, Bibliografie van katholieke jeugdlectuur, 1870-1970 (uitgave van het KDC, 2010). De bibliografie is raadpleegbaar op onze studiezaal.
Bij de tentoonstellingen in 2009 en 2014 verscheen een kleine catalogus. De catalogi zijn raadpleegbaar op de KDC-studiezaal.
Over de kwartjesboeken publiceerde Joop Bekkers: ‘Kwartjesboeken’, in: Lexicon van de jeugdliteratuur, afl. 53 (juni 2000), p.1-9. (online raadpleegbaar via https://www.dbnl.org/tekst/coil001lexi01_01/lvdj00602.php#k086). Ook maakte hij een compleet overzicht – inclusief algemene terugblik plus een lijst van alle verschenen kwartjesboeken, geordend per auteur. Het betreffende werk, getiteld De kwartjesboeken voor jongens en meisjes. Een Helmonds initiatief (2003) is raadpleegbaar op onze studiezaal.
Deel 4 van de Bibliografie van Katholieke Nederlandse Periodieken (Katholiek Documentatie Centrum/ Valkhof Pers Nijmegen 2018) is gewijd aan onderwijs en opvoeding. Het bevat uitvoerige beschrijvingen van bijna 900 tijdschrifttitels, waaronder een aanzienlijk aantal jeugdperiodieken. In de toekomst zal het boek ook als PDF raadpleegbaar zijn via de website van het KDC (www.ru.nl/kdc/).