Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience (EHC), Antwerpen
www.consciencebibliotheek.be
Contactpersoon: An Renard
De bewaarcollectie kinderboeken beslaat ongeveer 40.000 titels, bestaande uit kinderboeken, centsprenten, strips, schooluitgaven, tijdschriften, etc. Daarbij moet als kanttekening geplaatst worden dat jeugdliteratuur pas sinds 2009 een afzonderlijk publicatietype is in de catalogus, waardoor nog lang niet alle jeugdmaterialen het betreffend trefwoord gekregen hebben. Origineel materiaal wordt niet specifiek verzameld.
Het algemene collectieprofiel van de EHC focust op Nederlandse letterkunde en de (cultuur)geschiedenis van Vlaanderen, waarbinnen de laatste decennia ook aandacht gekomen is voor het collectioneren van jeugdboeken. Rond Vlaamse jeugdliteratuur hebben Stichting Lezen/Focuspunt Jeugdliteratuur (SL/FJ) en de EHC in 2005 de handen in elkaar geslagen. SL/FJ verzamelt – zoals haar voorganger, het Nationaal Centrum voor de Jeugdliteratuur – systematisch alle Vlaamse uitgaven die sinds 1976 verschijnen, de EHC verwerft retrospectief de kinder‐ en jeugdboeken, en de werken die buiten de collectie of het collectiedomein van het SL/FJ vallen en ze treedt ook op als bewaarbibliotheek voor Stichting Lezen. Het Vlaams Fonds voor de Letteren deponeert aan de bibliotheek de publicaties die gepubliceerd worden met financiële ondersteuning van het VFL, dus ook vertalingen van Vlaamse jeugdliteratuur.
Als Antwerpse bewaarbibliotheek bezit de EHC ook een uitgebreid fonds van Antwerpse uitgeverijen. Zo zijn bijvoorbeeld de publicaties van uitgeverij Opdebeek vrijwel volledig in bezit, met inbegrip van hun opvallende productie jeugdliteratuur. De periode waarover verzameld is, bestrijkt voornamelijk de 19e ‐ t/m het einde van de 20e eeuw.
In de loop der jaren zijn er diverse schenkingen in de collectie opgenomen, zoals het Fonds Hendrik Van Tichelen (1883‐1967). Deze Antwerpse leraar, pedagoog en schrijver was ook een groot pleitbezorger voor degelijke kinder‐ en jeugdliteratuur en verzamelde tijdens zijn leven een omvangrijke collectie kinder- en jeugdboeken die hij in 1967 schonk aan de stad Antwerpen. Na diverse omzwervingen kwam deze unieke literaire schat terecht in de EHC. De oorspronkelijke schenking was intussen aangevuld met afgevoerde jeugdboeken uit de openbare bibliotheken. Ongeveer 1.200 boeken dragen een ex‐libris van Hendrik Van Tichelen en behoorden dus met zekerheid tot zijn eigen collectie.
In 2007 werd de collectie van jeugdboekenrecensent en privé‐verzamelaar Johannes Winnips overgebracht uit De Bilt. De verwerking is nog niet afgerond (nu ca. 5.500 titels). De verzameling van de heer Winnips bestaat uit prentenboeken (hoofdzakelijk tweede helft 20ste eeuw) en kinder‐ en jeugdboeken (hoofdzakelijk Noord‐Nederlands en vanaf begin 20ste eeuw). Kleinere schenkingen zijn o.a. de in 2004 ontvangen collectie jeugdboeken van Leopold Vermeiren (1914‐2005) en de publicaties Henri van Daele (1946‐2010) die in 2011 via zijn dochter in de bibliotheek terechtkwamen.
Verder zijn er vele schenkingen die gedeeltelijk bestaan uit jeugdboeken. Een ouder voorbeeld is de bibliotheek van kunstenaar Jules Baetes in 1938 gelegateerd aan de stad, waaronder geïllustreerde kinderboeken. Eind 2011 verwierf de EHC de Reinaertcollectie van verzamelaar Wim Gielen, waaronder prenten‐, kinder‐ en jeugdboeken.
In de Nottebohmzaal vinden tentoonstellingen plaats.
Secundaire literatuur over kinderboeken kan worden opgezocht via het onderwerp kinderliteratuur en betreft ongeveer 500 boek- en tijdschrifttitels, opgeslagen in magazijnen.
- Mieke Lietaer, Jeugdliteratuur in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, in: 'SGKJ-Berichten' nr 94, najaar 2018 p.26-29
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience: gids / Musea en Erfgoed [Antwerpen]. ‐ Antwerpen : BAI, 2010. ‐ 36 p. : ill.. ‐ ISBN13 978‐90‐8586‐515‐5
- Marita Vermeulen en Peter Balcaen (ed.), Wie zoet is krijgt lekkers: oude kinderboeken, nieuwe illustraties, Antwerpen, 2002
- Hannelore Marynen, Hendrik Van Tichelen (1883‐1967), zijn opvattingen over jeugdliteratuur: theorie en praktijk, Leuven, 2002 (licentiaatsverhandeling)
- Leen Sonck, Uitgeverij L. Opdebeek: haar stichter, zaakvoerder, evolutie en werking, Leuven, 1994 (licentiaatsverhandeling)