Al 140 jaar wordt het hartverscheurende en ontroerende boek Alleen op de wereld verslonden door lezers jong en oud. Deze kinderboekenkaskraker gaat, zoals u ongetwijfeld weet, over de lotgevallen van de vondeling Rémi in het negentiende-eeuwse Frankrijk.
Het boek was een groot succes en is vaak bewerkt en opnieuw uitgegeven, ook als tekenfilmserie, stripboek en musical. De kinderboekencollectie van de KB bevat ruim 250 verschillende edities en drukken van Alleen op de wereld. Het leeuwendeel is afkomstig uit een schenking die we in april 2018 mochten ontvangen van wijlen dhr Leon Monné.
Dhr Leon Monné verzamelde 25 jaar lang Alleen op de wereld-uitgaven en deed er onderzoek naar. Het resultaat hiervan publiceerde hij in 2010 samen met Frits Roest in een prachtige en uitgebreide bibliografische catalogus: "De Nederlandstalige uitgaven van Hector Malot". In 2018 was hij er aan toe om een nieuwe bestemming te vinden voor zijn verzameling van circa tien meter aan boeken, grammofoonplaten, dvd’s en zelfs een bordspel. Na onderling overleg werd besloten om de boeken die nog niet aanwezig waren in de KB-collectie op te nemen, voor de andere boeken en materialen heeft hij een andere bestemming gezocht.
De mooiste aanwinst is de eerste Nederlandse uitgave: Zonder familie, vertaald door Horsa en in maart 1880 uitgegeven door J. Bergé te Rotterdam. Deze uitgave stond in de bibliografische catalogus nog beschreven onder het kopje 'mythe of werkelijkheid?'. De vermeende eerste vertaling Zonder familie was namelijk alleen bekend vanwege een Nieuwsblad-advertentie uit 1880, maar niemand had ooit een exemplaar gezien. Deze eerste Nederlandse vertaling werd destijds geboycot door de ‘Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels’ omdat de vertaling niet volgens de geldende strenge regels was aangemeld bij de toenmalige Vertalings-Commissie van de Vereeniging. De eerste Nederlandse vertaling leek verdwenen tot dhr Monné enkele jaren geleden eindelijk een exemplaar vond. Dit boek is nu opgenomen in de KB-collectie.
Een andere noemenswaardige aanwinst is de tweedelige Nederlandse vertaling, voor het eerst onder de bekende titel Alleen op de wereld. De boeken zijn in 1880 uitgegeven door Henri J. Stemberg te Den Haag. De KB had hiervan alleen een incompleet exemplaar van deel twee. Dankzij de schenking beschikken we nu over beide delen in puike conditie. Zowel Zonder familie als de eerste uitgave Alleen op de wereld waren niet geïllustreerd.
De derde bijzondere aanwinst is de eerste druk van de oorspronkelijke Franse uitgave van 1878 (deel 1 en deel 2). De KB verzamelt in principe alleen Nederlandse uitgaven, maar in dit geval hebben we een uitzondering gemaakt zodat de Nederlandse vertalingen door onderzoekers vergeleken kunnen worden met de originele Franse uitgave.
Tussen de geschonken boeken zag ik een Alleen op de wereld-uitgave met een inscriptie in kinderhandschrift op het schutblad: ‘Eddy vd Vlist Kortenaerstraat 88 Leiden’. Bij navraag bleek het inderdaad een oud kinderboek te zijn van collega Ed van der Vlist, collectiespecialist Middeleeuwse handschriften. Hij kreeg het boekje tussen 1970 en 1975 van zijn oma cadeau. Ed verklapte dat hij vroeger op zolder zijn eigen jeugdbibliotheek had, weliswaar zonder leners, maar de hele inventaris was keurig geregistreerd en gestempeld. Ed heeft het boek jaren geleden naar een antiquariaat in het Groningse Kloosterburen gebracht. Via wellicht nog andere mensen, maar in ieder geval via dhr Monné, is het dus uiteindelijk in de KB terecht gekomen. Zo maken sommige Alleen op de wereld-boeken omzwervingen mee die Remi, Vasalis en Joli-Coeur eer aan doen.
Naast de genoemde aanwinsten omvatte de schenking o.a. de bekende Lecturama-edities en dunne boekjes met illustraties uit Remi-tekenfilms die nog ontbraken in de KB-collectie. De schenking omvat in totaal ruim 80 uitgaven. U vindt ze in het Centraal Bestand Kinderboeken door te zoeken op 'Geschenk van Leon Monné'.
Deze blog is eerder gepubliceerd op de KB-website.