Laudatio
Het is altijd weer spannend aan wie deze keer de Van Alphen Prijs wordt uitgereikt. Dat is dit keer ook bijzonder, want het ging tot nu toe om steeds één persoon maar nu om twee. Twee personen die aanvankelijk afzonderlijk publiceerden en meestal niet over kinderboeken. Sinds een aantal jaren werken ze nauw samen op het gebied van het oude Nederlandse kinderboek. En dat heeft geresulteerd in twee omvangrijke publicaties. U heeft het al geraden, vermoed ik. Deze keer gaat de prijs naar Lin en Piet Buijnsters. En wel voor hun Bibliografie van Nederlandse school- en kinderboeken 1700-1800 (BNK) en Lust en Leering, Geschiedenis van het Nederlandse Kinderboek in de negentiende eeuw (L&L), beide zeer verzorgd en smaakvol uitgegeven door de Zwolse uitgeverij Waanders.
In de BNK wordt voor het eerst een zeer gedetailleerd en gedegen overzicht gegeven van het r8e-eeuwse Nederlandse kinderboek en kindertijdschrift waarbij vele genres, auteurs, illustratoren, drukkers en uitgevers de revue passeren. Met aparte registers van auteurs, vertalers en bewerkers; graveurs, etsers en tekenaars; uitgevers, drukkers en boekverkopers (toen meestal in één hand) en - uiteraard - van boektitels. L&L toont ons het 19e-eeuwse Nederlandse kinder- en jeugdboek, niet voor het eerst, maar wel voor het eerst zo uitgebreid en gedetailleerd, met speciale aandacht voor de historische context en voor pedagogische en zedenkundige achtergronden, geschreven in een eigen stijl. Uiteraard weer met registers, één van personen en één van titels. Beide publicaties bevatten veel en vaak verrassende informatie over het oude kinder- en jeugdboek en het kader waarin het zich toen bevond.
Ruime aandacht wordt er besteed aan achtergronden en invloeden en we vinden er talloze treffende voorbeelden en vele fraaie illustraties. Wat aan de auteurs bijzonder is, is dat ze een aanstekelijk, eigenlijk puur particulier enthousiasme voor het oude kinderboek in de breedste zin van het woord weten te verbinden met enerzijds wetenschapsbeoefening en anderzijds popularisering van dit onderwerp. Dit is een belangrijke vernieuwing. Knap is dat zij er in slagen het fenomeen 'historische kinderboeken' zodanig te presenteren, dat het als cultuurhistorisch object serieus wordt genomen, wat een impuls betekent voor verdere naspeuringen en wetenschappelijk onderzoek, getuige o.a. de vier interessante lezingen van vandaag. Bijna veertig jaar geleden was er al voorbode van deze prijs, want in 1967 verscheen, ingeleid door Piet Buijnsters, Bloemlezing uit het werk van Hieronymus van Alphen. Hij schreef een studie over Van Alphen en verzorgde een uitgave van Kleine gedigten voor Kinderen. Piet Buijnsters heeft duidelijk iets met onze eerste kinderboekenschrijver. Hij en zijn vrouw ontwikkelden zich tot gemotiveerde en nijvere pioniers in de wereld van het oude kinderboek. Ook al werk je met z'n tweeën aan projecten als deze, het is en blijft een gigantische onderneming, die veel aandacht, rijd, energie en reisgeld kost. Wat is er allemaal niet afgereisd, opgezocht, bekeken, onderzocht, geordend en beschreven, ook bij verzamelingen van onze donateurs.
Beide publicaties sluiten uitstekend aan bij eerder verschenen pionierswerk op dit gebied. Ik noem bijvoorbeeld: Wormcruyt met suycker en De hele Bibelebontse berg en werk van Leonard de Vries, J. Riemens-Reurslag, Anne de Vries, Lea Dasberg, Toos Zuurveen, Toin Duijx, John Landwehr, Frits Huiskamp en Saskia de Bodt. Een aantal van hen is donateur van onze Stichting, de anderen waren dat vast en zeker geworden, als de SGK) in hun tijd bestaan had. Onze Stichting is langzamerhand een grote vriendenkring en een groot depot geworden van kennis, ervaring en kritische zin betreffende oude kinderboeken en wat daarmee samenhangt, waaruit vaak publicaties (in boekvorm en als tijdschriftartikel) verschijnen en regelmatig veel ideeën, kennis, inzicht en ervaring worden uitgewisseld, ook met buitenstaanders. Toch gebeurt dit alles nog veel te weinig en dat is erg jammer, want zo blijft eventuele relevante informatie in diverse publicaties achterwege. Met BNK en L&L werden twee bijzondere uitgaven aan de nog steeds broodnodige bestudering en beschrijving van het Nederlandse kinder- en jeugdboek toegevoegd. Vandaar deze prijs, met een groot compliment aan uitgeverij Waanders! Lin en Piet, namens de SGKJ van harte gefeliciteerd!'