KB (Koninklijke Bibliotheek)

KB, de nationale bibliotheek
www.kb.nl/kinderboeken
Collectiespecialist: Karin Vingerhoets

Collectie

De KB beheert met ruim 260.000 stukken de grootste Nederlandse verzameling voor kinderen gemaakte gedrukte werken, waaronder (veelal geïllustreerde) kinderboeken, jeugdboeken, prentenboeken, tijdschriften, centsprenten, pop-upboeken, leporello's en andere bijzondere boekvormen vanaf circa 1560 tot heden.  Als nationale bibliotheek van Nederland verzamelt en bewaart de Koninklijke Bibliotheek alle kinder- en jeugdboeken en -tijdschriften van Nederlandse uitgevers die in Nederland zijn verschenen. De KB verzamelt tevens alle Nederlandstalige kinderboeken van buitenlandse uitgevers, met uitzondering van Belgische uitgevers, en ook buitenlandse kinderboeken óver Nederland. De collectie omvat voornamelijk Nederlandstalige kinderboeken en -tijdschriften, maar ook buitenlandse vertalingen van Nederlandse auteurs en illustratoren.

De KB verzamelt actief wat nog niet in een andere bewaarcollectie (in het CBK) aanwezig is. Ook worden er passief, voornamelijk uit schenkingen, kinderboeken verzameld die wél in een andere collectie in het CBK aanwezig zijn maar die nog ontbreken in de KB. Originele manuscripten, brieven, foto's, originele illustraties, bordspellen en gebruiksvoorwerpen behoren in principe niet tot het verzamelgebied. Zie voor meer informatie: CollectiebeschrijvingCollectiegeschiedenis en Themapagina.

Schenkingen

De KB-kinderboekencollectie is in de loop der jaren gegroeid dankzij uiteenlopende schenkingen van particuliere verzamelaars, uitgeverijen, musea en andere instellingen, waaronder:

  • 1250 abc-boeken van Antina de Ru
  • 2600 kinderboeken uit de Jannie Daane-collectie
  • 240 Engelstalige kinderboeken over Nederland uit de Collectie Edelman
  • 1600 oude kinderboeken van het Nederlands Openluchtmuseum
  • 980 oude kinderboeken Landwehr-Vogels
  • 650 Karl May-uitgaven van Joan C. Oosterbaan
  • 600 Rie Cramer-uitgaven van Juke van Pelt
  • 700 homo-erotische jeugdboeken uit de Van Leeuwen-collectie
  • 1300 oude kinderboeken van Felicia van Deth
  • 23 dozen geordend Sinterklaasinpakpapier en 171 centsprenten van Frits Gerssen
  • 80 Alleen op de wereld-uitgaven van Leon Monné
  • Verzamelingen van Borms-Koop: duizenden centsprenten, fabrieksprentenboeken en beweegbare boeken
  • Fonds van uitgeverij Kluitman met 5578 banden uit de periode 1864-1974

Schenkingen van kinderboeken en andere gedrukte materialen voor kinderen die binnen de collectiecriteria vallen, nog ontbreken, en in goede staat zijn, zijn van harte welkom. 

Toegankelijkheid

De kinderboekencollectie is ontsloten via bibliotheekcatalogi zoals de KB-catalogus, WorldCat en het Centraal Bestand Kinderboeken.

De kinderboeken worden bewaard in magazijnen en die zijn niet publiekelijk toegankelijk. De boeken kunnen ter inzage aangevraagd worden via de KB-catalogus, hiervoor is een lenerspas van de KB noodzakelijk. Kinderboeken die bij het Nationaal Depot horen (met een numeriek aanvraagnummer) kunnen in de Algemene Leeszaal worden ingezien. De kinderboeken van de Bijzondere Collectie (aanvraagnummer begint met KW) kunnen in de Leeszaal Bijzondere Collecties worden ingezien. De boeken worden niet uitgeleend, wel kunnen er beeldmateriaalaanvragen worden gedaan. Zie www.kb.nl/bezoek voor informatie over lid worden, aanvragen en openingstijden van de KB.

Tentoonstellingen

De KB heeft met de sluiting van de Topstukkenexpo geen permanente tentoonstelling meer, maar er wordt nagedacht over nieuwe mogelijkheden voor kleinere tentoonstellingen in deze ruimte. Bij bijzondere gelegenheden kunnen er boeken worden getoond in losse vitrines bij de ingang van de KB. Bij de ingang van de Leeszaal Bijzondere Collecties zijn twee vitrines waarin steeds aanwinsten uit de Bijzondere Collectie worden getoond. De KB werkt veel samen met Huis van het Boek (voorheen: Museum Meermanno) voor wisselende tentoonstellingen, hierbij zijn regelmatig (oude) kinderboeken en centsprenten te zien. Ook worden kinderboeken en prenten uit de KB-collectie regelmatig in bruikleen gevraagd voor tentoonstellingen van andere instellingen.

Vakliteratuur

De KB-collectie Nederlandse en internationale vakliteratuur over kinderboeken en jeugdliteratuur omvat zo’n 11.100 boeken en 380 tijdschriften, bundels en reeksen. Verder zijn er beschrijvingen van circa 56.250 relevante artikelen in tijdschriften en bundels zijn vindbaar via het CBK (zoek op ‘publicaties over kinderboeken’, filter op materiaalsoort ‘artikelen’). Recensies over Nederlandstalige en vertaalde jeugdliteratuur kunt u vinden in Literom (voor openbare bibliotheekleden thuis toegankelijk). De KB biedt tevens toegang tot de belangrijkste e-tijdschriften op het gebied van internationale jeugdliteratuur. Een selectie van de handboeken is beschikbaar in open opstelling in de Leeszaal Bijzondere Collecties (aanvraagnummer LHO), deze kunt u zelf uit de kast pakken. De meeste naslagwerken staan in het magazijn en kunnen via de KB-catalogus worden opgevraagd voor inzage. In de bibliotheek zijn kopieerapparaten aanwezig.

Literatuur over de collectie
  • Blogs op de KB-website
  • Kok, J., & Vingerhoets, K. (2013). Kinderboeken en centsprenten in de Koninklijke Bibliotheek (KB): vijftien jaar groei van Nederlands erfgoed. Voorburg: SGKJ.
  • Boonstra, B., Van Delft, M.T.G.E., Storm, R., & Vermeulen, T. (2002). Wonderland: de wereld van het kinderboek. Zwolle: Waanders; Den Haag: Koninklijke Bibliotheek.
  • Treurniet, V., & Van Delft, M.T.G.E. (2002). Het kinderboek. Zwolle: Waanders; Den Haag: Koninklijke Bibliotheek.
  • Van Delft, M.T.G.E., De Vries, A. (1998). Verzamelaars en verzamelingen: Koninklijke Bibliotheek 1798-1998.