Het thema voor de Kinderboekenweek in 2017 is griezelen, met als motto ‘gruwelijk eng!’
In De Volkskrant van 4 juli zegt Rian Visser, auteur van de nieuwe serie Robotoorlog, dat enge verhalen er moeten zijn om kinderen te leren omgaan met angsten en emoties. Die verhalen zijn er al heel lang. Zoekend in het CBK naar oude verhalen en prenten over ‘enge dingen’ levert aan spookverhalen 356 titels van boeken op en aan griezelverhalen 1547.
Veel sprookjes zijn ook buitengewoon eng: alleen al het feit dat ouders hun kinderen in het bos achterlaten zoals in Hans en Grietje en in Klein Duimpje is behoorlijk griezelig. En hoe Roodkapje – omdat ze niet geluisterd heeft – door de wolf wordt verscheurd is keihard. Bij Perrault is dat haar einde, bij de Gebroeders Grimm is er redding.
Ook in verhalen over oorlog werden gruwelijke zaken aan kinderen getoond. Een bekend voorbeeld zijn de Fransche Tyranniën. Voor de jeugd werd beschreven hoe de Fransen in 1672 huishielden in Bodegraven en Zwammerdam, waar werd geplunderd en gemoord. In boek en prent liegen tekst en afbeeldingen er niet om. Met eventuele tere kinderzielen hield men geen rekening.
Afbeeldingen op centsprenten zijn vaak ook niet zachtzinnig. Zo zijn op verschillende prenten over Klein Duimpje de afgehakte hoofdjes te zien van de dochters van de reus. Dat ben ik in een kinderboek tot nu toe niet in beeld tegengekomen.
En dan het verhaal over Blauwbaard. Het wordt een sprookje genoemd, maar eigenlijk is het een verhaal over een seriemoordenaar, met bloederige lijken in een afgesloten kamer. Volop griezelen dus. In de oude kinderboeken die momenteel digitaal beschikbaar zijn is de cruciale scène met de lijken niet te zien. Wel het moment dat de dappere vrouw de deur opent. In de verhalen is het trouwens geen dappere, maar een nieuwsgierige vrouw, die haar actie bijna met de dood moet bekopen. Op een centsprent mogen we meekijken in de geopende horror-kamer.
Er is nog veel meer griezeligs in oude kinderboeken en op centsprenten te vinden. Hier enkele voorbeelden met details uit prenten.
Vooral de prenten van de firma Imagerie Pellerin uit Épinal liegen er niet om.
Het tonen van executies gebeurt ook op prenten, zie de blog over Wreedheden.
Genoeg ellende voor nu, we wachten af wat de Kinderboekenweek dit jaar gaat brengen!