In De Volkskrant van 26 september staat een artikel van Jan Tromp over Dolf Verroen met de titel Een ontwapenend kind van 87. De aanleiding is het verzoek aan Dolf Verroen om het gratis boek te schrijven dat bij de Kinderboekenweek van 2016 hoort. In het artikel wordt gerefereerd aan een prentenboek van Dolf Verroen: De vis en de jongen, of De vis die uit vissen ging. Dat boek verscheen in 1979, en veroorzaakte nogal wat ophef.
Ik werkte destijds in een jeugdbibliotheek en vond het een geestig prentenboek met mooie illustraties van Ton Frederiks. De beoordeling door een recensent van NBD-Biblion met aanschaf-informatie voor openbare bibliotheken was echter niet mals: ‘Prentenboekje waarin een vis een jongen vangt en mee onder water trekt waar hij stikt. Hij wordt klaargemaakt om te worden opgegeten door de familie vis. Rollenomkering dus, zonder bevrediging voor de lezer, geen goede afloop en geen werkelijke humor. Zwart-witte tekeningen met realistische uitbeelding van onthoofden en villen van de jongen. Het geheel is voor kinderen, eigenlijk voor iedereen, onverteerbaar.’
Wat men het schokkends vond was de vraag van zoon vis aan de moedervis of hij het piemeltje mocht opeten, ‘want dat is het lekkerste’.
Toen ik een aantal ‘verkeerde-wereld’ prenten bekeek uit de collecties van Aernout Borms (bij de KB) en van Nico Boerma (bij de UB Amsterdam) zag ik daarop afbeeldingen van vissen die mensen vangen. Dat deed me onmiddellijk denken aan De vis en de jongen.
Ik schreef Dolf Verroen een mail met de vraag of hij de ‘verkeerde wereld’ prenten kende. Hij schreef terug:
“Ik ken de prenten niet – ben er wel nieuwsgierig naar! – ik heb er al eens eerder over gehoord. Mijn verhaal is op de meest gewone manier ontstaan: een vissend jongetje dat zo ruw een gevangen vis van de haak scheurde dat ik er iets van zei. Commentaar: Vissen zijn geen mensen, hoor. Het piemeltje – dat nogal ophef veroorzaakte – komt van de vishandelaar bij het verkopen van een bokking: ‘Wilt u hom of kuit, mevrouw?’ Nee, ik wil enzovoort enzovoort.”
Aernout Borms beschrijft de verkeerde-wereld prent als volgt: ‘De wereld op zijn kop: waar de stier de slager slacht is de vertrouwde loop der dingen verstoord en zijn we beland in de Omgekeerde Wereld. In de Omgekeerde Wereld zijn de relaties tussen mensen, dieren en voorwerpen omgekeerd.’
Meer in het artikel van Aernout Borms over deze prenten.