De kinderboekencollectie van de Koninklijke Bibliotheek telt meer dan 1400 kinderboeken die geheel of gedeeltelijk over Sint Nicolaas gaan. Het afgelopen jaar is de collectie Sinterklaasverhalen gegroeid met tientallen moderne kinderboeken, oudere (fabrieks)prentenboeken, gedichtenbundels, liedjesboeken en zelfs een paar kleurboeken. In dit blog laat ik u graag drie heel verschillende aanwinsten zien.
Rie Cramer
Het land van Sinterklaas (1947) is een prentenboek geschreven en geïllustreerd door Rie Cramer. Sinterklaas krijgt een brief van Anneliesje: ze is ziek en kan niet naar de optocht komen, maar wil heel graag Sinterklaas zien. Sinterklaas haalt haar ’s nachts op voor een ritje over de daken en ze mag een cadeautje uitkiezen. Het meisje kiest eerst een mooie pop maar dan toch een witte poes die ze later ‘Klaasje’ noemt. Naast acht paginagrote gekleurde illustraties in Cramers kenmerkende stijl bevat het prentenboek ook kleinere zwart-wit tekeningen. De KB kreeg dit boek als geschenk van verzamelaarster Juke Van Pelt.
Kleurboek
Het kleurboek St. Nicolaas (1967) bevat vier dubbele platen met aan de ene kant de gekleurde illustratie en rechts de zwart-wit versie die kinderen kunnen inkleuren. De illustraties hebben vierregelige onderschriften die uit Sinterklaasliedjes afkomstig zijn. Op de middenpagina’s zijn nog twee kleurplaten en liedjes gedrukt. Bijzonder aan dit kleurboek is dat de bekende illustratrice Nans van Leeuwen de platen heeft getekend. Nans van Leeuwen was een zeer productief: het Centraal Bestand Kinderboeken bevat beschrijvingen van meer dan 550 boeken waar ze aan heeft meegewerkt, waaronder meerdere kleurboeken en liedjesbundels met als thema Sinterklaas.
Wijze lessen
De St. Nicolaas-avond (1868) van J.M.E. Dercksen bevat gedichten over de Sinterklaastijd en twaalf gekleurde platen. Aan elk verhaaltje wordt een morele les gekoppeld. Als voorbeeld neem ik twee gedichten over Sinterklaaskoeken. De bakkers zijn druk bezig met het maken van koeken in allerlei vormen:
Maar bisschop, dame of kermisklant
Wat vorm de koek verkreeg
’t Werd al gesneden door één hand
En uit hetzelfde deeg.
Na het bakken gaan de meisjes aan de slag met de speculaaskoeken. De illustratie toont welgestelde meisjes in een mooi aangeklede zitkamer, die bezig zijn hun speculaaskoeken te vergulden met bladgoud. Het gedicht waarschuwt:
’t Staat wel aardig: gouden strepen
op het lekkere gebak
maar de smaak is toch ’t voornaamste
En ’t verguldsel is maar lak.
De schrijver geeft ook goede raad aan de ouders: kinderen houden wel van lekkernijen en speelgoed, maar ‘wie beschaving kan waardeeren / wil bij elk vermaak wat leeren’. Beschaafde lieden wordt daarom aangeraden om kinderen naast snoep en speelgoed ook boeken te geven, bijvoorbeeld:
Robinson, die ’t zo eenzaam had
Whittington met zijn lieve kat,
Blauwbaard, die zoo kwaadaardig was,
[of] De markies van Carabas.
Het gedichtenbundeltje sluit af met het vertrek van Sint Nicolaas en de woorden:
Gelukkig is de man,
Die als hij henen gaat,
“Tot weerziens” klinken hoort,
En dankbren achterlaat.
Meer lezen en bekijken?
- Via deze CBK-link vindt u alle titels met het genre 'sinterklaasverhalen' in de KB-collectie, waaronder ook veel moderne kinderboeken.
- De KB beheert tevens een context- en referentiecollectie met publicaties over Sinterklaas. Recente aanwinsten zijn o.a. Sinterklaasgeheimen, Het verhaal van Zwarte Piet: geschiedenis en betekenis, Sinterklaas en het geheim van de nacht: een cultuurhistorische en ontwikkelingspsychologische zoektocht naar de betekenis van de beeldentaal van het Sinterklaasfeest.
Deze blog is eerder gepubliceerd op de KB-website.