In De Volkskrant van 4 januari 2014 staat een artikel van Julien Althuisius over de status van de pinguïn als troeteldier. De aanleiding is een nieuwe driedelige televisieserie: Pinguïns undercover gemaakt door de BBC, die in januari wordt uitgezonden. Dat de pinguïn een populair dier is kan ook geconstateerd worden in het Centraal Bestand Kinderboeken: meer dan 500 treffers bij zoeken op ‘alle woorden’ ‘pinguin?’. De gevonden titels bestrijken een tijdperk van 1924 tot nu. Per decennium daarna stijgt het aantal titels waarbij een pinguïn een rol speelt geleidelijk: van 2 titels in de jaren 1920 tot 1930, tot 100 titels in de periode 2010-2013. De eerste titel waarin een pinguïn via het CBK kan worden gevonden is Het oolijke dierenboek met tekeningen van Bruno Grimmer, uitgegeven in 1924 bij Van Goor Zonen. Ongetwijfeld zijn er eerdere uitgaven waarin deze dieren voorkomen, maar de beschrijvingen daarvan zijn niet zodanig uitgebreid dat afbeeldingen van dit dier kunnen worden achterhaald.
Een combinatie van het genre ‘Prentenboeken’ met trefwoord ‘pinguin?’ levert maar liefst 61 titels op. De oudste daarvan is Het leven van Pietje Pinguin, geschreven en getekend door Hans van Weeren Griek, en uitgegeven door Van Goor Zonen in 1938.
Een zeer vroege afbeelding van een pinguïn vond ik bij toeval in een boek uit 1794. Het staat in De nieuwe en vermaaklyke kinderen bogaard zynde voorzien met drie-honderd vyftig soorten van figuuren, als, menschen, beesten, vogelen, visschen, bloemen &c. Het is de 4e druk uit 1794, gedrukt by de Erve de Weduwe Jacobus van Egmont, op de Reguliers Breêstraat in Amsterdam. Het hele boek is te bekijken via de website van de SGKJ. Het is een zogenaamd ‘figurenboek’: een prentenboek uit de achttiende eeuw met tamelijk primitieve houtsneden, afkomstig van oude, vaak 17e eeuwse houtblokken, met korte onderschriften en weinig onderling verband tussen de prenten. De vorm van de pinguïn in deze uitgave (p.88) lijkt te kloppen, maar het is duidelijk dat de kleurder geen idee had hoe zo’n dier er uit ziet. Het onderschrift is: “Deeze vogel die men hier ziet staan / schijnt als een Mensch op straat te gaan.”