Slavernij

Het zal u niet ontgaan zijn: de herdenking van de opheffing van de slavernij, dit jaar 150 jaar geleden. Er zijn verschillende boeken over dit onderwerp verschenen en meerdere tentoonstellingen georganiseerd, onder andere bij Bijzondere Collecties op de Oude Turfmarkt in Amsterdam. Met afbeeldingen in boeken, met prenten en kaarten, en films waarin auteur en tentoonstellingsmaker Dirk J. Tang, verzamelaar Kenneth Boumann en Jürgen en Melody Raymann het onderwerp toelichten. In de tentoonstelling is een hele vitrine gevuld met Nederlandstalige edities van Uncle Tom’s cabin. Ze zijn afkomstig uit de collectie van Carl Haarnack (Antiquariaat Buku).

Dirk J. Tang geeft in zijn rijk geïllustreerde boek Slavernij, een geschiedenis een beeld van de slavernij vanaf de oudheid. Het nieuwste nummer van tijdschrift De Boekenwereld (jrg. 20, no. 4, 2013) is ook aan slavernij gewijd. Daarin wordt onder meer de totstandkoming van de tentoonstelling bij Bijzondere Collecties toegelicht, en komen kinderboeken uit de Buku-collectie in beeld.

Op de website van Het Geheugen van Nederland staat een prentenboek waarin iets terug te vinden is over slavernij. In De wereld in haar Zondagspak : een geschenk voor de leergrage jeugd , geschreven door C.P.E. Robidé van der Aa en van 16 fraaie kleurenillustraties voorzien (G.B. van Goor Zonen, 1870) wordt in prent en vers een beeld gegeven van zeer diverse volken en culturen, van Bergschotten tot Zuid-Amerikaansche indianen. Bij de pagina over ‘Negers’ staat dat ze de Christenen vrezen die hen tot slaven maken.

Uncle Tom’s cabin, het invloedrijke boek van Harriët Beecher-Stowe verscheen in Amerika in 1852. In Nederland is het meteen zeer populair, zoals te zien is aan de hoeveelheid publicaties er omheen. In 1853 verschijnt de eerste bewerking voor kinderen: Een kijkje in de hut van oom Tom, door Tante Marie, voor hare neefjes en nichtjes (Van Druten & Bleeker). In 1853 zijn naast het hier genoemde kinderboek al beschikbaar: Blikken in de hut van Oom Tom door J. Los geb. Bonten; De lotgenoten van Oom Tom door J. Passmore Edwards; Wellington en Oom Tom of de held dezer wereld vergeleken met de held in Jezus Christus; en een Album tot de negerhut van oom Tom.

In 1854 verschijnt de vertaling naar de 20e Amerikaanse druk (!) als De negerhut (Uncle Tom’s cabin), een verhaal uit het slavenleven in Noord-Amerika in 2 delen (A.C. Kruseman). Het haalt in datzelfde jaar maar liefst 5 drukken. Ook komt er een toneelbewerking: De negerhut van Oom Tom als drama in 8 bedrijven door Dumanoir en Dennery. In 1856 verschijnt een Vervolg op de hut van Oom Tom en in 1877 Oom Tom’s levensgeschiedenis van 1789 tot 1877. Al die andere boeken die Harriët Beecher-Stowe schreef, en waarvan er zeer veel in het Nederlands zijn vertaald, zijn nu vergeten. Een kijkje in de hut van oom Tom is digitaal beschikbaar op de website van de DBNL.

Jeannette Kok