Blogs

In het laatste nummer van ‘Gen. – Magazine voor familiegeschiedenis’, het tijdschrift van het CBG, Centrum voor familiegeschiedenis staat een heel gedegen bijdrage van Lilian de Bruijn over de kunstenaar Jan Coenraad Nachenius, en die achternaam kwam me bekend voor in relatie tot kinderboeken.

In een vorige blog schreef ik over de vondst van een editie van De A.F.C.-ers van J.B. Schuil op de Deventer Boekenmarkt, die op 4 augustus 2024 plaatsvond. Het bezoek aan de markt leverde me nog een tweede aanwinst op: een album met tien boekjes die door Leonard Roggeveen (1898-1959) navertelde sprookjes bevatten.

We kennen An Rutgers van der Loeff-Basenau  (Amsterdam, 15 maart 1910 – Laren, 19 augustus 1990) vooral van haar schitterende boeken voor kinderen. Haar doorbraak kwam met ‘De kinderkaravaan’, een jeugdboek uit 1949. Een groot succes werd ook ‘Lawines razen’ (1954), waarvan door de NCRV een meerdelig hoorspel werd uitgezonden.

De Deventer Boekenmarkt, die ieder jaar op de eerste zondag van augustus plaatsvindt, heet de grootste van Europa te zijn. Uit het hele land komen boekenliefhebbers dan ook naar de koekstad om op zoek te gaan naar nieuwe aanwinsten voor hun collectie.

Soms vind je in je boekenkast een boekje dat vandaag de dag echt niet meer zou kunnen. Een boekje waarbij een Vlaamse tweeling kennismaakt met het leven van de ‘levensgewoonten en de primitieve gedachtengang van de negers’ in Kongo.

Uitgeverij Ploegsma vroeg in 1942 aan Johanna Kuiper om een bijbel te schrijven die ook bruikbaar zou zijn in gezinnen waarin de bijbel niet zo’n grote rol speelt vanuit het geloof. Zij accepteert de opdracht, maar voor haar ‘Bijbel voor de jeugd’ verschijnt gaat er veel correspondentie aan vooraf, vooral met Han Brinkman van uitgeverij Ploegsma.

Hannie (Johanna Engelberta) Kuiper (10 maart 1896 - 2 maart 1956) kende ik eigenlijk alleen van haar meisjesboeken en enkele boeken voor jongere kinderen. Ook van haar vertaling van ‘Emil und die Detektive. Ein Roman für Kinder’ van Erich Kästner. En natuurlijk van haar ‘Bijbel voor de jeugd’ (eerste druk 1948).

Soms zou je het het liefst van de daken willen schreeuwen. Wat een bijzonder interessant, goed geschreven en uitstekend gedocumenteerd boek is het nieuwste boek van Ewoud Sanders. Een prachtig vormgegeven (gebonden uitgave) met veel beeldmateriaal, eigenlijk ontbreekt alleen een leeslint nog. ‘Van appeljood tot zuurjood.

Mijn ouderlijk huis stond in Vredewold. De dorpen van Vredewold lagen op zandruggen midden in moerassen. Buiten de zandwegen was het niet pluis. Daar buiten huisden heksen en duivels. In de winter, als de nachten lang waren en de wind om het huis gierde, kwamen eeuwenlang de verhalen over de duistere krachten los.

Na een contact met het Grimm-museum in Kassel kwam het verzoek aan Anne Popkema, uitgever en vertaler, iets te schrijven voor hun tijdschrift, Brüder Grimm-Journal. De mensen daar vonden het interessant te horen, hoe het werk van de gebroeders Grimm in Fryslân in de belangstelling stond.

Op vrijdag 10 november vond in de Bibliotheek van de universiteit Leiden de halfjaarlijkse studiedag van de SGKJ (Stichting Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur) plaats met als thema ‘Koloniale jeugdboeken vanuit hedendaags perspectief’. Het werd een geslaagde dag met boeiende lezingen over verschillende onderwerpen.

Zoals ieder jaar kocht mijn moeder in de Kinderboekenweek 1963 (26 oktober – 2 november) bij boekhandel Bronsema in Leek enkele kinderboeken om met Sinterklaas cadeau te doen aan mijn broer en mij.

Het thema van de Kinderboekenweek ‘Bij ons thuis’ roept bij mij direct herinneringen op aan de verhalen en de versjes van To Hölscher waarin de thuissituatie wordt beschreven. Voor deze blog heb ik met veel plezier een klein deel van haar werk opnieuw gelezen.

Meisjesboeken

Van 4 tot en met 15 oktober vieren we maar liefst tien dagen feest in kinderboekenland. De Kinderboekenweek is voor het eerst gehouden in 1955, georganiseerd door de CPNB, en heeft dus al een rijke traditie.

Soms kom je bij het opruimen van je boekenkasten een boek tegen waarvan je helemaal niet wist dat je het had en ook niet weet hoe je er ooit aan gekomen bent. Dat is het geval met het boek ‘Pekále en Tyndále’ van Wiktor Wazjdajev (met illustraties van A. Kokorin) uitgegeven door uitgeverij Malysj.

Op 21 september trotseerden zo’n vijfentwintig SGKJ-vrienden de regen voor de excursie naar het Allard Pierson in Amsterdam (gelukkig is het vanuit de uitgang van de metro maar zo’n dertig meter naar de ingang van het museum), waar we de tentoonstelling over zwarte mensen in prentenboeken gingen bekijken.

De rust, de ruimte, de gemoedelijkheid, de vrijheid…. Dat is wat je in de boeken van Astrid Lindgren ziet. Haar jeugd in Vimmerby is inspiratiebron. Het is de ondertoon van het verhaal in ‘Pippi Langkous’, dat in 2023 derde staat op de lijst van 100 beste kinderboeken van BBC-Culture.

Op 23 april 1994 vond de voorjaarsstudiedag van de Stichting Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur in Groningen plaats. Behalve het Gemeentearchief en de Universiteitsbibliotheek bezochten we de – toen – nieuwe Openbare Bibliotheek, waar we onder meer de collectie oude kinderboeken mochten bekijken. Onderdeel daarvan was de zogenaamde Hendrix-collectie.

Gisteravond kwam ik in mijn boekenkast een boekje tegen dat ik zeker nog nooit gelezen had. Hoe het in mijn boekenkast is beland, weet ik ook niet, maar het boekje past wel bij mijn gedegen katholieke opvoeding (op school, thuis minder, ook al moesten we elke zaterdag of zondag naar de kerk en controleerde ons vader dat ook).

Het was het mooiste boek uit zijn kindertijd. Boep en Joep van P.H. Fruithof. Huisgenoot M. heeft het tussen zijn tiende en veertiende wel twintig keer gelezen. Hij weet nog dat hij het op zijn verjaardag kreeg.

Tijdens de voorjaarsstudiedag van de SGKJ kwamen verschillende tweelingen aan bod. Een buitenlandse beroemde tweeling komen we tegen in het boek Dubbele Lotje (Das doppelte Lottchen) van Erich Kästner. Het boek verscheen in 1949, met illustraties van Walter Trier. Het boek kreeg als ondertitel: een roman voor kinderen.

Mijn vader werkte vanaf de Mulo (1937) tot aan zijn pensioen bij drukkerij Kühn & Zoon in Rotterdam. Ze drukten onder andere heel mooie en beroemde lithografische affiches, maar ook bier-etiketten voor Heineken, en koffie- en theewikkels voor Van Nelle.

De grote afwezige bij het feestje van Het Schooltje van Dik Trom is natuurlijk C.J. Kieviet. Helemaal afwezig is hij niet. Vanaf de muren van het schooltje waar hij bijna 20 jaar de kost verdiende als hoofdonderwijzer, kijken zijn portretten naar de vrolijke bijeenkomst op 7 april ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van het museum.

Kinderboeken te ouderwets om nu nog te lezen? Dat geldt zeker niet voor De Kikako van Hans Andreus. Voor genealogen en ieder ander die geïnteresseerd is in zijn verleden zijn kinderboeken een bron van informatie hoe mensen vroeger leefden en dachten.

Op vrijdag 10 maart reisde een 40-tal SGKJ-vrienden naar het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht, de bestemming van de voorjaarsexcursie.

Waarom vond ik Witte Ravenpockets zo leuk. Om daar achter te komen heb ik een aantal boekjes opnieuw gelezen. Het is zestig geleden dat Uitgeverij Westfriesland uit Hoorn deze serie van goedkope pockets voor meisjes op de markt bracht. Je zou denken dat het taalgebruik en de moraliserende inhoud kinderen toen al zouden afstoten.

In 1949 verscheen ‘Conferentie der dieren’ van Erich Kästner ‘naar een idee van Jella Lepman’ met illustraties van Walter Trier. De ondertitel ‘Ein Buch für Kinder und Kenner’ geeft al aan dat het boek bedoeld is voor kinderen, maar dat het ook volwassenen die zich open opstellen iets te vertellen heeft. In 1957 verscheen er een Nederlandse vertaling (door Renée Belinfante) bij uitg. L.J.

‘Weinig antisemitisme in dit brave land? In één ruk scheurt Ewoud Sanders al die zelfvoldaanheid aan flarden, voorbeeld na voorbeeld, iedere keer een stomp in je maag. Een verpletterend onderzoek.’ Deze treffende reactie van Geert Mak lezen we op de achterkant voor het nieuwe boek van Ewoud Sanders.